Autyzm i teoria umysłu

Autyzm i teoria umysłu
Autyzm sklasyfikowany został jako całościowe zaburzenie rozwoju. Obejmuje on bowiem szerokie spektrum funkcjonowania dziecka. Pisula (2010) wyróżnia trzy obszary, które są najważniejsze pod względem diagnostycznym:
  • poziom funkcjonowania społecznego,
  • rozwój umiejętności komunikacji,
  • sztywność, schematyzm w postępowaniu;
Ponadto Pisula (2010) podaje istotne informacje pozwalające podsumować pewne fakty dotyczące tej choroby :
  • Zaburzenie to 4 razy częściej występuje u chłopców.
  • Autyzm może występować u dziecka upośledzonego intelektualnie lub z funkcjonowaniem intelektualnym w normie.
  • Należy różnicować autyzm z zaburzeniami mowy i aparatu artykulacyjnego oraz innymi zaburzeniami rozwoju.
  • Doniesienia o możliwym wpływie genetycznym, poligenowym. Zatem warto jest przestudiować historię chorób występujących w rodzinie.
  • Wszelkie hipotezy o wpływie więzi między dzieckiem a rodzicami na powstanie tej choroby zostały obalone.
 

Autyzm - niejednolity obraz kliniczny

Pierwotne symptomy widoczne są już w pierwszym roku życia dziecka, chociaż najczęściej mali pacjenci są diagnozowani w okresie od 2,5 do 7 roku życia (Pisula, 2010).
Zachowanie takiego dziecka przepełnione jest lękiem, rodzice zmagają się z wieloma trudnymi zachowaniami autystyka. Dziecko reaguje gwałtownie gdy coś nie przebiega zgodnie ze znanym mu schematem. Może to również dotyczyć diety, która potrafi być tak bardzo wybiórcza, że potrafi
dotyczyć jednego lub kilku preferowanych produktów. Ponadto dziecko cierpi n zaburzenia mowy, zatem kontakt z otoczeniem jest znacznie utrudniony. Można zauważyć również nietypowy sposób zabawy i wyraźny brak zainteresowania innymi osobami (Bilikiewicz, 2008). Dla wielu rodziców bardzo bolesny jest brak lub bardzo nikły kontakt wzrokowy dziecka z najbliższymi. Widać to szczególnie podczas zabawy z autystykiem, który często nie reaguje na głos opiekunów a nawet na własne imię. Dziecko również może wykazywać nadwrażliwość w obszarze każdej modalności zmysłowej oraz mogą występować zaburzenia snu (Pisula, 2010). Oczywiście nie wszystkie dzieci ze zdiagnozowany autyzmem będą funkcjonowały w opisany powyżej sposób. Wszystko zależy od normy intelektualnej, poziomu rozwoju oraz od stopnia zaburzenia.

Wiele autystów, których funkcjonowanie jest w normie intelektualnej zajmuje się kształtowaniem i dokładnym studiowaniem swojego hobby. Chociaż ich zainteresowanie może dotyczyć wąskiego obszaru, z wielką wnikliwością i cierpliwością się mu poświęcą. Ponadto autysta może nieraz zaskoczyć otoczenie swoją ogromną i ciekawą wiedzą na dany temat. Rozwijając swoje zainteresowanie, może zostać specjalistą w danym obszarze. Wysokofunkcjonujący autyści niewiele różnią się od osób zdrowych. Jednak każdy powinien wiedzieć, że osoba taka włożyła ogromną pracę w to by odnaleźć się w otoczeniu. Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja, by pomóc dziecku rozwijać się i razem walczyć z trudnościami.

Teoria umysłu a neurony lustrzane – konstrukt niezbędny do życia społecznego

Teoria umysłu koncentruje się wokół zdolności, dzięki którym człowiek potrafi zachować się w nowej dla niego sytuacji. Podłożem tej umiejętności jest prawidłowe operowanie symbolem, stworzenie wspólnego pola uwagi oraz różnicowanie swoich potrzeb i myśli od perspektywy kogoś innego (Pisula, 2010). Takie domyślanie się co ktoś teraz myśli i czuje może sprawiać autystykom problem.
Zaburzenie w obszarze teorii umysłu skutkują pogorszeniem funkcjonowania dziecka w przestrzeni społecznej. Autystyk może zamknąć się w swoich przewidywalnych i bezpiecznych schematach by uniknąć lęku i napięcia w interakcji międzyludzkiej. Deficyt w tym obszarze powoduje problem w zrozumieniu naprzemienności interakcji, udziału emocji rozmówcy w przebiegu kontaktu, używania metafor czy technik manipulacji (Pisula, 2010).

Neurony lustrzane pozwalają człowiekowi zrozumieć kontekst sytuacji społecznej oraz stworzyć zachowanie adaptacyjne do wymogów otoczenia. Działanie tych komórek jest podstawą teorii umysłu (Szwajda, 2014). Dzięki prawidłowej aktywności tego obszaru dziecko ma umiejętność odzwierciedlania stanów innych ludzi, co powiązane jest ze społecznym uczeniem się

empatii (Rostowski, Rostowska, 2014). Rozumienie intencji rozmówcy umożliwia człowiekowi elastyczną poznawczą w każdej chwili oraz obniża lęk przed nowymi sytuacjami. Neurony lustrzane zlokalizowane są m.in.: w korze ruchowej (Pacholik- Żuromska, 2011). Zaburzenie w obszarze neuronów lustrzanych pomaga zrozumieć podłoże neurologiczne tej choroby (Szwajda, 2014).

Literatura:

  1. Bilikiewicz, A., Landowski, J., Radziwiłłowicz, P. (2008).Psychiatria: repetytorium. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
  2. Manuskrypt tekstu opublikowanego w: Spory o bezzałożeniowość filozofii, red. A. Pietras, D. Żuromski, M. Furman, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2011, s. 237-248.
  3. Pacholik-Żuromska, A. Założenia naturalistycznych teorii umysłu a problem wolności woli.
  4. Pisula, E. (2012). Autyzm: przyczyny, symptomy, terapia. Wydawnictwo Harmonia.
  5. Rostowska, T., & Rostowski, J. (2014). Rola systemu lustrzanych neuronów w rozwoju języka i komunikacji interpersonalnej. Psychologia Rozwojowa, (19/2), 49-65.
  6. Szwajda, U. (2014). O mówieniu bez komunikowania, czyli dyskurs i interakcja w autyzmie. Charakterystyka trudności. Socjolingwistyka, (28), 93-107. 
Odpowiednia długość i wysoka jakość snu ma fundamentalne znaczenie dla jakości życia. Sen jest procesem istotnym dla odnowien... czytaj więcej
Między jakością snu a uzależnieniami lekowymi istnieje współzależność – zmiany w jednym z tych procesów znajdują odzwierciedl... czytaj więcej
Tekst autorstwa Agnieszki Kawuli   „Niechcący podsłuchałam, jak tata mówił do dziadka: – Po prostu mózg umiera. Czy Pan rozum... czytaj więcej
Autorką tekstu jest dr Ewa Krawczyk, właścicielka i autorka bloga Sporothrix Odra uważana jest często za tzw. łagodną chorobę... czytaj więcej