Choroba Parkinsona jest trudna do rozpoznania w początkowym stadium. Diagnostyką tej choroby zajmują się lekarze neurolodzy i geriatrzy. Najistotniejszy na tym etapie jest wywiad ukieunkowany na informacje o objawach, badanie fizykalne, zidentyfikowanie przez lekarza objawów choroby Parkinsona, a następnie rozszerzenie diagnozy m.in. o badania laboratoryjne krwi i badania obrazowe. Niestety badania te nie od razu potwierdzą diagnozę. Choroba Parkinsona rozwija się przez długi okres i przez wiele lat jest klinicznie niema. Subtelne objawy często są składane na karb starości lub mylnie rozpoznawane jako inne zaburzenie neurologiczne.
Wywiad i badanie fizykalne
Początkowo pacjent na ogół poszukuje pomocy u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Lekarz POZ powinien już wtedy wstępnie zdiagnozować chorego i skierować do neurologa. W tej części diagnostyki zbierany jest wywiad obejmujący:
- rodzaj objawów,
- okres ich wystąpienia,
- nasilenie się objawów,
- występowanie chorób neurozwyrodnieniowych w rodzinie,
- czynniki potęgujące objawy,
- określenie stanu emocjonalnego,
- aspekt socjalno-zawodowy.
Neurolog przeprowadza pełne badanie neurologiczne. Identyfikuje takie objawy jak:
- sztywność mięśniowa (podczas zginania np. kończyny górnej w łokciu objaw „koła zębatego” (ruch stopniowo przeskakuje) lub sztywność „rury ołowianej”),
- ograniczająca możliwości poruszania się, spowolnienie ruchowe, trudności z podjęciem ruchu,
- drżenia spoczynkowe (nasilające się w spoczynku ruchy obejmujące np. głowę, palce rąk, opisywane jako ruchy "kręcenia pigułek" lub "liczenia pieniędzy" występujące w spoczynku, a nie podczas wykonywania czynności, czy też obciążenia ręki),
- zaburzenia stabilności postawy (zgarbienie sylwetki, szuranie nogami, potknięcia, częste upadki).
Zleca również badania dodatkowe.
Badania laboratoryjne
Nie ma takich badań laboratoryjnych krwi, które stanowiłyby marker choroby i jednocześnie potwierdzały diagnozę. Mogą one jednak wykluczyć inne choroby, które przebiegają podobnie do choroby Parkinsona. Wykonuje się zwykle badania podstawowe, takie jak:
- morfologia krwi,
- elektrolity,
- poziom glukozy,
- TSH,
- próby wątrobowe,
- mocznik, kreatynina,
- poziom witaminy B12.
Badania obrazowe
Aby wykluczyć choroby o podobnej symptomatyce, wykonywane są jeszcze badania obrazowe głowy. Zaliczamy do nich tomografię komputerową i rezonans magnetyczny głowy. Nie potwierdzają one choroby Parkinsona, ale uwidaczniają m.in. guzy mózgu i wodogłowie. Są więc niezbędne w diagnostyce różnicowej.
Międzynarodowe kryteria rozpoznania choroby Parkinsona nie wymagają wykonywania badań obrazowych potwierdzających to schorzenie. Warto wiedzieć, że są to: PET - pozytonowa emisyjna tomografia oraz SPECT - tomografia emisyjna pojedynczego fotonu. Dzięki nim można zaobserwować metabolizm w układzie pozapiramidowym.
Test z lewodopą
Polega na podaniu pacjentowi z podejrzeniem choroby Parkinsona preparatu z lewodopą. Jeśli po zażyciu następuje poprawa, bardzo prawdopodobne, że pacjent ma chorobę Parkinsona. Jeśli nie, diagnostyka powinna zostać rozszerzona.
Diagnostyka przedkliniczna
W okresie przedklinicznym choroba Parkinsona jeszcze nie przebiega klasycznie. Proces neurodegeneracyjny nie jest jeszcze zaawansowany, więc niezauważalne objawy są trudne do zidentyfikowania. Postęp nauki spowodował, że chorobę Parkinsona możemy diagnozować już na etapie bezobjawowym, wykonując badania genetyczne i neuroobrazujące (PET, SPECT), a także badania węchu.
Badania genetyczne
Istnieje ryzyko, że choroba Parkinsona może występować rodzinnie, dlatego też można wykonać diagnostykę genetyczną chorego i członków jego rodziny. Badania takie wykonuje się wówczas, gdy lekarz podejrzewa rodzinne występowanie choroby. Na dzień dzisiejszy zidentyfikowano 12 mutacji genów odpowiedzialnych za pojawienie się choroby Parkinsona. Badania genetyczne są jednak kosztowne.
Badania węchu
Zaburzenia węchu pod postacią hiposomii (osłabienie węchu) dotyczą większości osób z chorobą Parkinsona (90%), również w jej wczesnym stadium. Nie stwierdza się ich w przypadku zaniku wieloukładowego i postępującego porażenia nadjądrowego.
Badania neuropsychologiczne i neuropsychiatryczne
Polegają na zidentyfikowaniu zaburzeń poznawczych i emocjonalnych u osób z podejrzeniem choroby Parkinsona. Zadaniem psychologów i psychiatrów jest zdiagnozowanie łagodnych zaburzeń poznawczych lub otępienia w przebiegu choroby oraz zaburzeń psychotycznych, lękowych, zachowania, kontroli impulsów i depresji. Diagnostyka jest indywidualnie dostosowana według możliwości pacjenta.
Diagnostyka różnicowa
Istnieją choroby, któe przebiegają podobnie do choroby Parkinsona. Powinny one zostać uwzględnione w diagnostyce różnicowej:
- postępujaće porażenie nadjądrowe,
- zanik wieloukładowy,
- wodogłowie, guzy mózgu,
- drżenie samoistne,
- choroby naczyniowe mózgu,
- niedowłady połowicze,
- zespół paraneuroplastyczny,
- depresja,
- otępienie,
- reumatyzm,
- zatrucia np. tlenkiem węgla, ołowiem, litem,
- efekt uboczny terapii neuroleptykami.
Kryteria wykluczenia
Chorobę Parkinsona wykluczają także pewne kryteria. Zaliczamy do nich:
- wielokrotne urazy głowy w przeszłości,
- przebyte zapalenie mózgu,
- podobne objawy występujące u więcej niż jednej osoby w rodzinie,
- leczenie neuroleptykami w chwili zaobserwowania objawów chorobowych,
- udary mózgu ze skokowym pogłębianiem się objawów parkinsonowskich,
- długotrwałe wyciszenie objawów,
- przy dłuższym niż 3 lata czasie trwania choroby objawy występują po jednej stronie.
Na podstawie:
|
|
|
|
|
|
