Alkoholizm jest jednym z aktualnych problemów społecznych, który nie pozostaje obojętny dla zdrowia człowieka. Prócz destrukcyjnego uzależnienia doprowadza też m.in. do chorób układu krążenia, wątroby, a także nowotworów i niedoborów składników pokarmowych. Z powodu deficytu tiaminy, czyli witaminy B1, spowodowanego przewlekłym spożywaniem alkoholu, rozwija się zespół Wernickego, który może przejść w zespół amnestyczny Korsakowa. Zespół Korskakowa czasem występuje bez tła zespołu Wernickego [1].
 
Zmiany patologiczne w zespole Wernickego-Korsakowa obejmują uszkodzenie neuronów, aksonów i mieliny. Ponadto uwidacznia się proliferację naczyń krwionośnych oraz pobudzenie makrofagów, mikrogleju i astrocytów. Zmiany dotyczą zwykle wzgórza, śródmózgowia, mostu i rdzenia przedłużonego [1].
 
Objawy zespołu
 
Zespół Korsakowa różni się od zespołu Wernickego określonymi zaburzeniami psychicznymi. Zaliczamy do nich otępienie i zaburzenia pamięci z konfabulacjami lub bez nich [2]. Zaburzenia pamięci w przebiegu zespołu mają charakter następczy (chory nie jest w stanie zapamiętać nowych informacji) oraz wsteczny, co skutkuje utratą z pamięci niektórych zdarzeń sprzed miesięcy lub lat [1].
 
Luki pamięciowe wypełniają konfabulacje. Konfabulacje, czyli wspomnienia rzekome, to zjawisko polegające na uzupełnianiu wspomnień własnych informacjami nieprawdziwymi, ale osoba nie jest świadoma tego, że są to informacje sprzeczne z prawdą [3] – pojawiają się stopniowo i mogą się wycofywać. Zaburzenia pamięci mogą być zaskakująco ciężkie, podczas gdy myślenie i umiejętności społeczne pozostają nienaruszone. Przykładowo chory będzie prowadził spójną rozmowę, ale chwilę później nie będzie potrafił powiedzieć z kim rozmawiał i, że rozmowa w ogóle miała miejsce [1].
 
Ponadto występują zaburzenia aktywności i mowy spontanicznej. Obserwowane są również zaburzenia krytycyzmu, jak anozoagnozja, czyli w tym wypadku zaprzeczanie niesprawności psychicznej [1].
 
Diagnostyka zespołu
 
Nie istnieją żadne konkretne testy pozwalające szybko wykryć chorobę. Oprócz wywiadu i badania fizykalnego oraz psychiatrycznego, w diagnostyce zespołu Korsakowa wykonywane są badania obrazowe głowy. Pomocne jest także określenie spadku aktywności transketolazy we krwi, co może świadczyć o niedoborze tiaminy [1].
 
Warto wiedzieć, że oprócz choroby alkoholowej i niedoboru tiaminy zespół Korsakowa może wystąpić u osób po urazach, zainfekowanych krętkiem bladym (kiła) oraz w przypadku zatrucia czadem (tlenkiem węgla) [1, 3].
 
Zespół Korsakowa bywa trudny do zidentyfikowania, gdyż jego objawy mogą być maskowane przez symptomy innych chorób powszechnych wśród osób nadużywających alkoholu, włączając w to zatrucia alkoholowe i zaburzenia psychiczne spowodowane przewlekłym przyjmowaniem alkoholu. Urazy głowy i cięższe infekcje z objawami neurologicznymi też mogą utrudnić rozpoznanie [3].
 
Możliwości leczenia

Zalecana jest pozajelitowe podawanie witaminy B1. Suplementowanie magnezu i innych witamin może usprawnić wchłanianie witaminy B1. Ponadto w leczeniu zespołu stosowana jest klonidyna i propranolol [1]. Lekarz powinien zmotywować pacjenta do zaprzestania spożywania alkoholu. Niestety zespół Korsakowa jest nieodwracalny [1, 2, 3].
 
Opracowano na podstawie:
1.Rowland L. P., Pedley T. A. (red wyd. pol. Kwieciński H., Kamińska A. M.) Neurologia Merritta. Tom 3. Elsevier Urban&Partner. Wrocław 2014
2.I polskie, red. H. Kwieciński, Neurologia. The Little Black Book. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010
3.Bilikiewicz A, Pużyński S, Rybakowski J, Wciórka J (red.): Psychiatria. Tom II. Psychiatria kliniczna. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002