Gorączka Zika (ang. Zika fever) jest chorobą zakaźną, a czynnik wywołujący infekcję to wirus Zika (ang. Zika virus, ZIKV). Należy on do rodziny wirusów Flaviviridae z rodzaju Flavivirus i jest przenoszony przez komary z rodzaju Aedes, szczególne Aedes aegypti, africanus i albopictus. Przed rokiem 2007 infekcje były notowane rzadko. Epidemię gorączki Zika zaobserwowano właśnie w 2007 roku, wśród ludności zamieszkującej wyspę Yap (Mikronezja na Oceanie Spokojnym). Liczba zakażonych wynosiła wówczas 5000 osób. Kolejne lata przyniosły następne masowe zachorowania, głównie na wyspach Pacyfiku oraz krajach Ameryki Środkowej i Południowej. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia na świecie może być około 1,6 miliona osób zarażonych wirusem Zika, z czego 1,5 miliona w samej Brazylii!
Wirus Zika został po raz pierwszy opisany u makaka królewskiego w lesie Zika (Uganda), w roku 1947 podczas badań nad żółtą gorączką. Jest blisko spokrewniony m.in. z wirusami kleszczowego zapalenia mózgu, gorączki Zachodniego Nilu, gorączki denga i żółtej gorączki, a także japońskiego zapalenia mózgu. Wirus Zika rozprzestrzeniał się z Afryki na dalsze regiony świata najprawdopodobniej przez podróże ludzi i przemieszczanie się komarów.
Drogi zakażenia
Do zakażenia dochodzi podczas ukąszenia przez komara. Uważa się, że infekcja może być również przekazana przez kontakty seksualne, przetaczanie krwi od zakażonego dawcy, a także w okresie prenatalnym, z matki na płód. Infekcja jest szczególnie niebezpieczna w przypadku ciężarnych kobiet, ponieważ najprawdopodobniej sprzyja rozwinięciu się wad wrodzonych (tzw. wrodzony wirus Zika) i małogłowia u dzieci. Warto zaznaczyć, że pomimo obecności wirusa w mleku kobiecym, nie wykazano dowodów na przeniesienie ZIKV na dziecko podczas karmienia piersią.
Rejony endemiczne
Zakażenia wirusem Zika są najczęściej notowane w Ameryce Środkowej i Południowej, a w szczególności na terenie Brazylii, Kolumbii, Salwadoru, Jamajki i Kostaryki, Ekwadoru, Dominikany, Peru, Meksyku, Kuby, Argentyny, Bahamów, Boliwii, Barbadosu, Gwadelupy, Gwatemali, Gujany Francuskiej, Kajmanów, Hondurasu, Paragwaju, Panamy, Wenezueli, Puerto Rico, Nikaragui, Martyniki, Curacao, Grenady, Aruby, Antigui i Barbudy oraz Belize.
Kolejne rejony endemiczne obejmują Afrykę Zachodnią i Centralną (Gwinea Bissau, Wyspy Zielonego Przylądka, Angola, Benin, Ghana, Czad, Kongo, Burkina-Faso, Kamerun, Senegal, Sudan, Sudan Południowy, Kenia, Niger, Nigeria, Mali, Tanzania, Sierra Leone, Cape Verde, Burundi, Gabon, Gambia) oraz Azję Południowo-Wschodnia (Indie, Bangladesz, Kambodża, Singapur, Wietnam, Malediwy, Fidżi, Wyspy Salomona, Wyspy Marshalla, Mikronezja, Palau, Singapur, Papua-Nowa Gwinea, archipelagi Samo i Tonga).
Objawy infekcji
Zdecydowana większość przypadków infekcji ZIKV przebiega bezobjawowo. Okres wylęgania choroby trwa od 3 do 12 dni. Około 20% zakażonych będzie miało objawy kliniczne, które przypominają infekcję o etiologii wirusowej:
Objawy są łagodnie nasilone i utrzymują się od 2 do 7 dni, po czym ustępują. W niektórych przypadkach dochodzi jednak do wystąpienia powikłań ze strony układu nerwowego, np. w zespole Guillaina-Barrego. W przypadku rozwijających się w łonie matki płodów (pierwszy trymestr ciąży), możliwe jest pojawienie się mikrocefalii (małogłowia), czyli pomniejszenia wymiarów głowy poniżej dwóch odchyleń standardowych dla płci, wieku i rasy.
Rozpoznanie infekcji ułatwiają kryteria infekcji Zika podane przez PAHO (ang. Pan American Health Organization):
Wrodzony zespół Zika, oprócz ciężkiego małogłowia i uszkodzenia mózgu, obejmuje jeszcze wady dodatkowe jak przykurcze, hipertonię mięśniową, wady oczu i głuchotę. Jest stwierdzany w przypadku 5-15% dzieci z ciąż kobiet, które zostały zainfekowane. Należy być świadomym tego, że wrodzony zespół Zika dotyczy zarówno bezobjawowych jak i objawowych infekcji Zika u ciężarnych. Odmatczyne infekcje Zika mogą też skutkować wystąpieniem opóźnienia rozwoju psycho-ruchowego we wczesnym dzieciństwie.
Diagnostyka i różnicowanie
Chorobę diagnozuje się na podstawie wywiadu, stwierdzenia objawów klinicznych oraz wyników badań: molekularnych metodą PCR – w ostrej fazie infekcji (do 7 dni od wystąpienia objawów) oraz IgM i IgG (test ELISA) – powyżej 4. dnia od wystąpienia objawów. Metody immunoenzymatyczne są niejednoznaczne, ponieważ zachodzi reakcja krzyżowa przeciwciał z pozostałymi flawiwirusami, a zwłaszcza dengą, z którym w pierwszej kolejności należy różnicować gorączkę Zika.
W przypadku przebywania kobiety ciężarnej w rejonach endemicznych Zika, należy wykonać u niej diagnostykę zakażenia oraz badanie ultrasonograficzne płodu. Po porodzie zaleca się wykonać u dzieci badania PCR i test ELISA.
Infekcję ZIKV należy różnicować z innymi zakażeniami abrowirusowymi, a w szczególności z dengą i chikungunya.
Leczenie i profilaktyka
Infekcja ustępuje samodzielnie, a leczenie jest objawowe. Stosowane są leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, a także łagodzące świąd. W przypadku ciężarnych zalecany jest paracetamol i przeciwdziałanie odwodnieniu organizmu.
Jeśli u dziecka rozwinęła się mikrocefalia, wymaga ono rzetelnej diagnostyki i wdrożenia wczesnej interwencji terapeutycznej oraz leczenia neurologicznego, zależnego od objawów np. przeciwpadaczkowe. Wystąpienie zespołu Guillaina-Barrego ukierunkowuje terapię na plazmaferezę i podaż immunoglobulin.
W profilaktyce zakażeń Zika zaleca się:
Opracowano na podstawie:
|
|
|
|
|
|
