Richard J. Davidson – pierwszy autor opisywanej dziś książki i twórca klasyfikacji stylów emocjonalnych nie miał łatwych początków. Kiedy jeszcze w latach 80-tych rozpoczynał swoją naukową ścieżkę, jego poglądy nie cieszyły się – delikatnie mówiąc – powodzeniem. W psychologii akademickiej triumfy święciło wówczas podejście poznawczo-behawioralne, które w dużej mierze pomijało wagę emocji, uważając je za niemożliwe do obiektywnego badania. Klarowna i empirycznie potwierdzona wiedza uważana była za jedyną właściwą. Tematem emocji zajmowały się jedynie psychologia społeczna i osobowości a stwierdzenie, że to aktywność mózgu może być podłożem wszelakich reakcji afektywnych - nawet w typowo naukowych kręgach - niejednokrotnie spotykało się z dużym sceptycyzmem. Szokujące mogło być zatem spojrzenie Davidsona, który wyszedł z oczywistego dziś założenia, że za nasze emocje odpowiada mózg. Co więcej, nie tyle podkreślał rolę znanych już wcześniej „emocjonalnych ośrodków” mieszczących się w układzie limbicznym, co zwracał szczególną uwagę na to, jak kluczowy wpływ na emocje mają funkcje kontrolowane przez najmłodszą ewolucyjnie korę przedczołową. Od tego czasu w tym obszarze nauki zaszła prawdziwa rewolucja. I o tym jest właśnie ta lektura.

„Życie emocjonalne mózgu” to książka, w której teoretyczne - choć bardzo przystępnie podane informacje - zazębiają się z bardziej „poradnikowymi” treściami. Nicią łączącą cały wywód są fragmenty autobiografii autora opisujące poszczególne etapy jego naukowej drogi. Pasja i ciężka praca sprawiły, że ze zwykłego studenta głoszącego dość kontrowersyjne poglądy, stał się uznanym profesorem, wpisanym niegdyś na listę stu najbardziej wpływowych ludzi na świecie.

Książka zawiera dogłębny opis autorskiej koncepcji Davidsona dotyczącej stylów emocjonalnych. Uważa on bowiem (i ma na to solidne naukowe dowody!), że wszyscy posiadamy - unikalną niczym DNA - konstrukcję emocjonalną. Wynika ona z pozycji, jaką zajmujemy na każdym z sześciu niezależnych wymiarów: odporności, nastawienia, intuicji społecznej, samoświadomości, wrażliwości na kontekst i uwagi. U podstawy każdego z tych stylów leżą pewne wzorce aktywności mózgu – przykładowo wysoki poziom samoświadomości łączy się z dużą aktywnością wyspy, a w mózgach osób odpornych psychicznie istnieje większa liczba połączeń między ciałem migdałowatym a korą przedczołową. Autor opisuje doświadczenia, które pozwoliły odkryć i opisać owe wzorce aktywności. Rozpoczyna od mało skomplikowanych eksperymentów wykonywanych około 30 lat temu przy użyciu EEG z 16 elektrodami (dziś używa 256!), a kończy na zaawansowanych badaniach prowadzonych obecnie przy pomocy funkcjonalnego rezonansu magnetycznego. Ponadto książka zawiera opis takich zagadnień jak rozwój stylów emocjonalnych oraz plastyczność mózgu. Badacz stara się odpowiedzieć na pytanie czy możemy zmienić nasz styl reagowania emocjonalnego, a potem – co jest w tym wypadku znaczącą zaletą – podaje konkretne ćwiczenia, dzięki którym sami możemy systematycznie zmieniać swoją pozycję na kontinuum określonego stylu. Wspomina też o tym, jak nieprawidłowa aktywność mózgu przekłada się na obraz niektórych zaburzeń, co pozwala spojrzeć na nie z nieco innej perspektywy. Szczegółowo opisany jest także temat związany ze skutecznością medytacji, będącej jedną z naturalnych form terapii.

„Życie emocjonalne mózgu” to publikacja przedstawiająca określone podejście do kwestii reakcji emocjonalnych, które wcale nie jest tak oczywiste, jak nam – osobom interesującym się neuronauką – mogłoby się wydawać. Książka napisana jest przystępnym, popularnonaukowym językiem, dzięki czemu będzie zrozumiała nawet dla osób, które wcześniej nie miały styczności z opisywanymi zagadnieniami. Prywatny charakter opowieści oraz poczucie humoru z jakim jest pisana sprawiają, że czyta się ją lekko i przyjemnie. Osobiście podzielam zdanie osób, które zachwycają się jej mądrością i potencjałem zmian, które może wywołać. Szczerze polecam, aby dać się zainspirować dziełem profesora Davidsona!

opracowała: Łucja Kudła

Tytuł: Życie emocjonalne mózgu
Autorzy: Richard J. Davidson, Sharon Begley
Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013