Problemy w obszarze życia seksualnego są spotykane w całej populacji. Mogą mieć najróżniejsze przyczyny – psychologiczne, medyczne czy społeczno-kulturowe. Zdarza się również tak, że dysfunkcje seksualne mają specyficzny obraz, gdy powodowane są przebiegiem choroby. Stwardnienie rozsiane, które jest chorobą autoimmunologiczną i demielinizacyjną, wiąże się często z trudnościami w realizowaniu swojej seksualności.
 

Jakie trudności?

Póki co jest stosunkowo mało badań i przez to rzetelnych danych o seksualności osób ze stwardnieniem rozsianym (Lew-Starowicz i in., 2011). Dane, które mamy są też stosunkowo niespójne. Na przykład szacuje się, że dysfunkcje seksualne występują u 23-91% pacjentów.

Najczęściej raportowane trudności to: anorgazmia (72%), zmniejszenie wrażliwości na stymulację (48%) i zaburzenia lubrykacji (35%) oraz dyspareunia [odczuwanie bólu w czasie stosunku – przyp. moje]. Istotnym czynnikiem ograniczającym aktywność seksualną jest również zmęczenie (68%). U mężczyzn dominują zaburzenia erekcji (63%), zaburzenia ejakulacji (50%) oraz obniżenie popędu (39%)” (Lew-Starowicz i in., 2011, str. 14).

Trudności te można podzielić na trzy obszary (Zaborski, Darda-Ledzion, 2005):

1. Związane z bezpośrednim uszkodzeniem układu nerwowego – na przykład zanik czucia, parestezje – czyli zaburzenia czucia, najczęściej w postaci przykrych doznań, mrowienia, drętwienia czy doznań zmian temperatury skóry. Zaburzenia wzwodu, orgazmu, nawilżenia pochwy.
2. Związane z przebiegiem stwardnienia rozsianego – Zaburzenia czynności dróg moczowych, zwieracza, odbytu. Spastyczności, dolegliwości bólowe, zespół zmęczenia (rozumiany jako apatia, przewlekłe zmęczenie, wyczerpanie i brak energii, ale niezależnie od ilości odpoczynku).
3. Związane z psychiką, emocjami i uwarunkowaniami społeczno-kulturowymi – depresja, zmiana postrzegania swojej roli w diadzie małżeńskiej, dysfunkcje poznawcze.

Geneza tych trudności seksualnych u osób z SM jest najczęściej wieloczynnikowa, obejmująca różne obszary. W przebiegu choroby obserwuje się zaburzenia czucia, spastyczności, zaburzenia czynności pęcherza, zespół zmęczenia, drżenia kończyn, objawy depresyjne, lękowe i poznawcze. To wszystko może składać się na pogorszenie możliwości realizowania swoich potrzeb seksualnch (Lew-Starowicz, 2013).
 

Terapia i rehabilitacja

Nie istnieją, póki co procedury i standardy leczenia zaburzeń seksualnych u kobiet ze stwardnieniem rozsianym (Lew-Starowicz, 2013), zgaduję że sytuacja mężczyzn wygląda podobnie. Problemy te są raczej zaniedbywane przez pracowników opieki medycznej, na przykład ze względu na brak odpowiedniej wiedzy z zakresu seksuologii (Lew-Starowicz i in., 2011).

Podkreśla się konieczność prowadzenia takiego leczenia w interdyscyplinarnym zespole złożonym z: neurologa, ginekologa(androloga), rehabilitanta i psychologa (Błażejewska, Lew-Starowicz, 2009). Najczęściej stosuje się odpowiednie leczenie farmakologiczne, połączone z niefarmakologicznymi technikami terapeutycznymi.

Jeśli chodzi o terapię i rehabilitację: poza terapią poznawczo-behawioralną, rehabilitacją ruchową, jogą, zdrowym trybem życia i innymi niespecyficznymi zaleceniami, powyżej cytowani autorzy wymieniają również garść mniej oczywistych wskazówek dotyczących terapii seksuologicznej (i stosunków seksualnych w ogóle), a przeniesionych z reguł rehabilitacji ruchowej osób ze stwardnieniem rozsianym:

• „zarówno ćwiczenia, jak i aktywność seksualna powinny odbywać się w chłodnym, dobrze przewietrzonym pomieszczeniu,
• po dynamicznym wysiłku fizycznym należy zadbać o odpowiednie ćwiczenia relaksacyjne,
• aktywność seksualna powinna być podejmowana w różnych porach dnia (rano, po południu, wieczorem), w zależności od samopoczucia, nigdy bezpośrednio po posiłku,
• nie należy doprowadzać do bólu lub przemęczenia” (Błażejewska, Lew-Starowicz, 2009, str. 221).

Literatura:

• Błażejewska, A., & Lew-Starowicz, Z. (2009) Seksualność kobiet ze stwardnieniem rozsianym. Przegląd menopauzalny.
• Lew-Starowicz, Z. (2013). Jakość życia seksualnego młodych kobiet z stwardnieniem rozsianym. Pielęgniarstwo Neurologiczne i Neurochirurgiczne, 2(3).
• Lew-Starowicz, M., Oksińska, A., Rola, R., & Rawska, K. (2011). Seksualność osób chorych na stwardnienie rozsiane. Przegląd Seksuologiczny, 7(2), 26.
• Zaborski, J., & Darda-Ledzion, L. (2005). Zaburzenia czynności płciowych u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym. Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 3, 273.