“Specialists are people who know more and more about less and less until they know everything about nothing. Generalists are people who know less and less about more and more, until they know nothing about everything. Neither of these refers to prof. Fernando da Silva.”
Takimi właśnie słowami powitano dziś profesora Fernando Lopesa da Silvę w Sali Dużej Doświadczalnej Wydziału Fizyki UW. Profesor da Silva niewątpliwie jest specjalistą, nie można jednak nazwać obszaru jego specjalizacji znikomym – główną dziedzinę jego badań stanowią biofizyczne akspekty aktywności elektrycznej mózgu i funkcjonalna organizacja sieci neuronalnej, w szczególności - generowanie rytmów aktywności mózgowej i ich znaczenie funkcjonalne, a także powstawanie epilepsji zarówno na poziomie molekularnym / komórkowym jak i na poziomie sieci neuronalnej. Studentom zapewne najlepiej znany jest (wielokrotnie wznawiany) podręcznik pod jego redakcją (“Electroencephalography: Basic principles, clinical applications and related fields”).

Centralny temat wykładu – „The neuronal sources of brain activities and the head Volume Conductor” - objął ponadtrzydziestoletnie osiągnięcia badań przy użyciu elektroencefalografu i zarys współczesnych koncepcji dotyczących powstawania fal mózgowych.

Wykład w bardzo przystępny sposób prezentował kolejne badania, których współautorem był Profesor F.L. da Silva - poczynając od ustalenia modelu rytmu alfa w 1977 roku - po zlokalizowanie korowego źródła rytmu alfa w IV i V warstwie kory wzrokowej u psów, poprzez badania nad ARF (alpha band response function) – czyli nad korelacją pomiędzy aktywnością hemodynamiczną mózgu badaną za pomocą fMRI a rytmem alfa EEG (m. in. wyróżniono główne obszary takiej korelacji – wzgórze, o przeważnie pozytywnej korelacji oraz obszary potyliczne i ciemieniowe).

Na koniec wykładu omówiony został wzorzec focal ERD (event related desynchronization) oraz surround ERS (event related synchronization): spadek mocy w paśmie alfa w danej okolicy kory mózgowej interpretowany jest jako aktywacja znajdujących się tam neuronów, co powoduje ich wyjście ze stanu spoczynkowego. Blokowanie rytmu alfa często wywołane jest przetwarzaniem bodźca danej modalności, którą reprezentuje fragment kory (np. otwarcie oczu powoduje zanik rytmu alfa w korze wzrokowej). Spadek mocy w paśmie alfa często poprzedza zaangażowanie danego fragmentu kory w zamierzone działanie (np. ERD alfa w korze ruchowej ręki, zaczyna się już na 1 - 2 s przed wykonaniem zamierzonego ruchu tą ręką). W dodatku towarzyszy temu przeciwna synchronizacja w obszarze sąsiadującym (tu - synchronizacja w korze ruchowej nogi). Właśnie tę zależność wykorzystuje się przy tworzeniu interfejsów mózg – komputer (BCI).

Zachęcamy do zapoznania się z abstraktami i artykułami Profesora F.L. da Silvy!