Pień mózgu (łac. truncus cerebri) należy do struktur ośrodkowego układu nerwowego. Zlokalizowany jest w obszarze podstawy czaszki (Bochenek, Reicher, Markowski, Narkiewicz, Hiller, Hurynowicz, 2004). Struktura ta obejmuje umownie: śródmózgowie, tyłomózgowie i tylne przyśrodkowe części przodomózgowia (Kalat, Kaiser, Binder, Jarmocik, Kuniecki, 2013). Oznacza to, że pień mózgu zaangażowany jest w kontrolę wszystkich procesów jakimi zawiadują struktury go tworzące tj.: wszelkie zmiany w obrębie śródmózgowia, mostu i rdzeniu przedłużonym (umk wyklady).
Pień mózgu zawiaduje podstawowymi funkcjami życiowymi człowieka. Kontroluje aktywność półkul mózgowych (Klimarczyk, Trzcińska, Mazur, Osiński, 2008). Ponadto jest swoistym pośrednikiem między układem obwodowym a mózgiem. (Pąchalska, 2007). Jego funkcjonowanie ma również istotny wpływ na pracę m.in.: układu krwionośnego, oddechowego, wzrokowego, słuchowego, metabolizmu, kontroli odruchów, regulacji poziomu neurotransmiterow (Pąchalska, 2007). Liczne zespoły zaburzeń pnia mózgu wskazują na szerokie spektrum funkcjonalne tej struktury.
 

Zespół stłuczenia pnia mózgu i inne dysfunkcje w obrębie tej struktury

W wyniku silnego urazu mechanicznego może wystąpić zespół stłuczenia pnia mózgu. Istotną rolę odgrywa nieprawidłowy poziom ciśnienia, który może spowodować wgłobienie struktur mózgowia w stronę otworu potylicznego (Pąchalska, 2007). W wyniku tego procesu chory jest w ciężkim stanie zagrożenia życia, a pień mózgu może ulec uszkodzeniu. Pąchalska (2007) określa zarys możliwego obrazu klinicznego:

• śpiączka
• zaburzenia psychoruchowe
• zaburzenia neuropsychologiczne i neurobehawioralne;

Natomiast dysplazja pnia mózgu jest istotną klinicznie wadą rozwojową zlokalizowaną w obrębie tej struktury, powstałą na wczesnych etapach rozwoju człowieka (Czochańska, 1992).
Ponadto pień mózgu jest doskonałym obszarem do analizy słuchowych potencjałów wywołanych w celu określenia ubytków słuchu czy progu słyszalności u pacjenta (Szabela, 1999).
 

„Burza wegetatywna”

Termin ten jest nazwą potoczną zespołu objawów jakie występują w wyniku reakcji kompensacyjnej pnia mózgu na zachwianą homeostazę energetyczną mózgu (Klimarczyk, Trzcińska, Mazur, Osiński, 2008). Innymi słowy jest to próba odzyskania przez układ nerwowy równowagi energetycznej, bez której nie może funkcjonować. Klimarczyk i in. (2008) określa jak wygląda obraz kliniczny „burzy wegetatywnej” skupiając się na „objawach podrażnieniowych”:

• niepokój psychoruchowy,
• wzmożona reakcja orientacyjna,
• labilność emocjonalna,
• w funkcjonowaniu psychicznym przeważa lęk, niepokój, drażliwość,
• mogą wystąpić objawy pozytywne tj. urojenia czy omamy;

Pień mózgu jest obszarem wykazującym aktywność nawet w stanie wegetatywnym (umk wykłady).
 

Psychologiczne aspekty niedomogi pniowej

Niedomoga pnia mózgu występuje w przebiegu udaru mózgu (Klimarczyk i in., 2008). Rdzeniem tego zaburzenia są zaburzenia świadomości, przytomności i funkcjonowania kognitywnego (Klimarczyk i in., 2008). Przyczyny wystąpienia tych dysfunkcji powiązane są z nagłymi zmianami stanu energetycznego mózgu (Klimarczyk i in., 2008).
Przed wystąpieniem niedomogi pniowej, w obrazie klinicznym funkcjonowania chorego mogą pojawić się pewne objawy prodromalne, będące swoistą zapowiedzią zaburzenia. Symptomy te, mają rys neuropsychologiczny, dlatego warto przyjrzeć się ich specyfice.
Klimarczyk i in. (2008) wymienia następujące prodromy niedomogi pniowej:

• jakościowe zaburzenia świadomości,
• deficyty w zakresie uwagi,
• upośledzenie pamięci krótkotrwałej,
• dezorganizacja mowy i procesów myślowych
• zaburzenia ogniskowe
• nieprawidłowa reakcja w obszarach emocjonalnych, kognitywnych oraz behawioralnych;

Bibliografia:

• Bochenek, A., Reicher, M., Markowski, J., Narkiewicz, O., Hiller, S., Hurynowicz, J. (2004). Anatomia człowieka: Układ nerwowy ośrodkowy. Wydaw. Lekarskie PZWL.
• Czochańska, J. (Ed.). (1992). Neurologia dziecięca. PTND.
• Duch W., "7.1. Pień mózgu”, fizyka.umk.pl. Źródło:
• https://www.fizyka.umk.pl/~duch/Wyklady/Mozg/07-1-pien.htm
• Kalat, J. W., Kaiser, J., Binder, M., Jarmocik, A., Kuniecki, M. J. (2013). Biologiczne podstawy psychologii. Wydawnictwo Naukowe PWN. Str
• Klimarczyk, M., Trzcińska, M., Mazur, R., Osiński, G. (2008). Dynamika objawów klinicznych poprzedzających niedomogę pniową w przebiegu udaru mózgu w ujęciu neuropsychologicznym i psychiatrycznym. Udar Mózgu. Problemy Interdyscyplinarne, 10(1), 21-26.
• Pąchalska, M. (2007). Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu, 1, str 85-92.
• Szabela, D. A. (1999). Potencjały wywołane w praktyce lekarskiej. Łódzkie Towarzystwo Naukowe.