Padaczka z płata czołowego (ang. frontal lobe epilepsy, FLE) jest jednym z przykładów napadów ogniskowych objawowych. Są to napady, których ogniskiem jest organiczne uszkodzenie w określonej części mózgu. Mogą to być urazy, guzy nowotworowe, zmiany naczyniowe lub też heterotopie.  Zdarza się, że padaczka czołowa występuje rodzinnie. Jest wówczas dziedziczona w sposób autosomalny dominujący. Dawniej choroba była rzadko rozpoznawana i uznawana za postać histerii z uwagi na „niecodzienny charakter wyładowań ruchowych”
 
Przyczyny padaczki czołowej
 
Przyczynę takich napadów udaje się zidentyfikować jedynie u połowy pacjentów. Do najczęstszych czynników etiologicznych padaczki czołowej zalicza się:

 
Napady czołowe
 
Uszkodzenie płata czołowego może doprowadzić do występowania napadów:

 
Napady czołowe charakteryzuje występowanie krótkiego okresu ponapadowego (oszołomienie, niepamięć) lub nawet jego brak, a także tendencja do występowania napadów w porze nocnej. Niekiedy chory podczas napadu wydaje obsceniczne wokalizacje, które sprawiają, że padaczka czołowa może być mylnie rozpoznawania jako napad psychogenny. W przezskórnym EEG, zapis elektroencefalograficzny wykazuje minimalne zmiany [1].
 
Niezbędne badania diagnostyczne
 
W diagnostyce istotne jest zebranie wywiadu chorobowego, w tym dotyczącego występowania napadów padaczkowych w rodzinie oraz wykonanie badania neurologicznego. Ponadto zlecane są badania neuroobrazowe (tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny głowy – bardziej czuły), w celu zidentyfikowania miejsca i ewentualnie rodzaju malformacji, stanowiącej ognisko padaczkowe. Niezbędne jest także badanie EEG. Konsultacja psychologiczna i psychiatryczna również może zostać zaproponowana [2].
 
Możliwości leczenia
 
Padaczka czołowa „dobrze reaguje” na klasyczne leki przeciwpadaczkowe jak kwas walproinowy lub karbamazepina [2]. W przypadku oporności na leki, rozważa się (jednak rzadko z uwagi na powikłania) operację polegającą na usunięciu ogniska padaczkowego z określonego obszaru płata czołowego [3]. Jeśli wykonanie operacji nie jest możliwe, jako postępowanie paliatywne proponuje się stymulację nerwu błędnego i powtarzalną przezczaszkową stymulację magnetyczną [4].

Jak trafnie zauważył nasz czytelnik, charakterystycznym objawem epilepsji, której źródło znajduje się w płatach czołowych, jest tzw. postawa szermierza. Czytelnik pamiętał, że postawa ta została utrwalona na jednym z klasycznych dzieł malarskich. Znaleźliśmy ten obraz: to Przemienienie Pańskie pędzla Rafaela. W prawej dolnej części widzimy chłopca w charakterystycznej pozie.

Ramię przeciwne w stosunku do ogniska jest odwiedzione, wyciągnięte do góry, lekko zgięte w łokciu. Głowa i oczy, a także tułów, są zwrócone w stronę tego ramienia. Drugie ramię jest wyprostowane w dół i nieco do tyłu. Stopy są szeroko rozstawione. Ta pozycja może występować w czasie napadów pochodzących z dodatkowego pola ruchowego (Tufenkjian i Lüders , 2012). Jeden z autorów tego artykułu, Hans Lüders  już wcześniej zwrócił uwagę na tę postawę na obrazie Rafaela (Meador,  Lüders i Lüders, 1996).

Jak piszą jednak autorzy podręcznika „Zespoły padaczkowe”, ten objaw nie występuje jednak często, (Werz i Pita, 2013), chociaż rzeczywiście jest rozpoznawalny i opisywany w klasycznych już pracach. Pierwszą i najbardziej znaną pracą, w której wystąpił opis postawy szermierza i która znajduje się w bibliografiach artykułów i podręczników wymieniających tę postawę wśród objawów, jest „Epilepsy and the Functional Anatomy of the Human Brain” z 1954, autorstwa Wildera Penfielda i Herberta Jaspera.

Opracowano na podstawie:

1. Rowland L. P., Pedley T. A. (red wyd. pol. Kwieciński H., Kamińska A. M.) Neurologia Merritta. Elsevier Urban&Partner. Wrocław 2014
2. Prusiński A. Neurologia praktyczna. PZWL. Warszawa 2011
3. Epilepsia 41, 1139-1152.
4. Ann Neurol 60, 447-455
5. Tufenkjian K. , Lüders H., Seizure Semiology: Its Value and Limitations in Localizing the Epileptogenic Zone, Journal of Clinical Neurology, 2012, 8(4): 243–250.
Pełny tekst https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3540282/
6. Meador K. ,  Lüders H. i Lüders J., In response to Grodon Bendersky, M.D., “Remarks on Raphaels Transfiguration”, Notes in the History of Art, Vol. 16, No. 1 (Fall 1996), pp. 32-34
Tekst: https://www.jstor.org/stable/23204951
7. Werz M. A, Pita I, Zespoły Padaczkowe, Elsevier Health Sciences, 30.04.2013