Autor zdjęcia: Jarosław Senger

25-26 listopada w Poznaniu odbyła się konferencja organizowana każdej jesieni przez Wydawnictwo Termedia. Wydarzenie przyciąga co roku specjalistów i entuzjastów zainteresowanych szeroko rozumianą dziedziną neuroscience, a treści prezentowane podczas dwóch dni konferencji przekazują najświeższe doniesienia naukowe dotyczące zaburzeń neuropsychiatrycznych. Partnerstwo merytoryczne i nadzór naukowy nad konferencją sprawuje Klinika Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz Sekcja Psychofarmakologii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Program tegorocznej konferencji został zorganizowany wokół czterech bloków tematycznych: neurobiologicznego, neuropsychiatrycznego, neuropsychologicznego i neurologicznego.

Jako pierwszy swój wykład wygłosił prof. Alessandro Serrettti z Bolonii, który mówił o wpływie genetyki na działanie leków przeciwdepresyjnych. Profesor omawiał najnowsze doniesienia z obszaru farmakogenetyki, przekonując, że jest to dziedzina, która daje duże możliwości optymalizacji i świadczenia bardziej adekwatnej pomocy farmakologicznej w leczeniu zaburzeń psychiatrycznych a także obniża ogólne koszty leczenia. Psychiatria jest dziedziną, w której czynnik genetyczny, np. polimorfizmy w budowie receptorów dla neurotransmiterów, ma bardzo duże znaczenie dla skuteczności działania leków. Na podstawie identyfikowania genetycznych biomarkerów oraz określania cech klinicznych z uwzględnieniem szczególnych potrzeb pacjenta, być może uda się kiedyś stworzyć specjalny algorytm, pozwalający przewidywać odpowiedź konkretnej osoby na dany lek, a także precyzyjnie określać dawki i minimalizować skutki uboczne.

Niezwykle ciekawie o farmakologii, tym razem schizofrenii, mówił prof. Marek Jarema - były Konsultant Krajowy ds. Psychiatrii. Wykład był poświęcony tzw. LAI, czyli lekom o przedłużonym działaniu. Profesor przekonywał, że LAI pozwalają nie tylko zwiększać komfort życia pacjentów oraz wpływać pozytywnie na współpracę pacjenta z lekarzem, ale przede wszystkim zapewniają stabilny poziom substancji we krwi oraz zmniejszają ryzyko ponownej hospitalizacji.

Kilkoro prelegentów odwoływało się w swoich wykładach do zjawiska lekooporności. Na szczególną uwagę zasługuje tu wykład prof. Piotra Gałeckiego o związkach układu immunologicznego z depresją i o teorii zapalnej depresji, która w ostatnich latach wzbudza coraz większe zainteresowanie. Profesor podkreślał jak ważna w kontekście określania ryzyka lekooporności i nawrotowości choroby jest diagnostyka osobowości pacjenta i stosowanie psychoterapii. Wskazał także bardzo ciekawe różnice w profilaktyce depresji u młodszych i starszych pacjentów, a o sporym zainteresowaniu wzbudzonym przez tą tematykę świadczy długa dyskusja, która wywiązała się po wykładzie.

Neuroplastyczność to kolejny temat, któremu poświęcono sporo uwagi w czasie konferencji. Prof. Małgorzata Kossut, członek Polskiej Akademii Nauk, opowiedziała o roli interneuronów GABA w procesie powstawania śladów pamięciowych. Jak wiadomo, jest to szlak hamujący, który wydaje się odgrywać nieistotną rolę w procesie długotrwałego wzmocnienia synaptycznego, w związku z czym do tej pory nie poświęcano mu zbyt wiele uwagi w tym kontekście. Okazuje się jednak, że zablokowanie układu GABA-ergicznego powoduje upośledzenie plastyczności, co świadczy o dużej roli szlaków hamujących w procesie uczenia się. Prof. Kossut pokazała, że rola interneuronów miałaby polegać na modulowaniu sygnałów biegnących ze wzgórza do obszarów korowych i, mówiąc za Panią Profesor, można o niej myśleć jak o „rzeźbieniu pobudzenia poprzez hamowanie”.

O plastyczności układu nerwowego mniej biologicznie mówił natomiast prof. Filip Rybakowski, który omawiał najnowsze doniesienia na temat pozytywnego wpływu aktywności fizycznej na proces neurogenezy w dojrzałym mózgu. Profesor postulował, że zalecanie aktywności fizycznej powinno być standardową procedurą terapeutyczną stosowaną w leczeniu pacjentów depresyjnych i psychotycznych. Prezentowane metaanalizy pochodzące z najnowszego wydania Schizophrenia Bulletin jednoznacznie wskazują, że ćwiczenia fizyczne są najlepszym sposobem stymulowania neuroplastyczności. Prof. Rybakowski zwracał uwagę na to, jaka intensywność ćwiczeń jest potrzebna, aby spowodować wyrzut BDNF i czynników troficznych a także omawiał pozytywny wpływ ćwiczeń pod okiem instruktora oraz w grupie jako efektywnej metody wzbudzania motywacji u pacjentów.

Nawiązaniem do wykładu z poprzedniego roku było wystąpienie prof. Dominiki Dudek, która analizowała różnice międzypłciowe w zaburzeniach psychicznych. Na tegorocznej konferencji potraktowała jednak temat nieco szerzej, biorąc pod lupę oprócz depresji także schizofrenię, chorobę afektywną dwubiegunową, zaburzenia lękowe i uzależnienie od alkoholu. Oprócz tego było też o neuronalnych korelatach pamięci w wydaniu prof. Anny Grabowskiej, o najnowszych rekomendacjach terapeutycznych dla Zespołu Tourette’a z ust prof. Tomasza Wolańczyka a także o historii litu, którą przybliżał prof. Janusz Rybakowski. Duże poruszenie wśród odbiorców wzbudził prof. Jerzy Vetulani ze swoim wykładem o ewolucji mózgu, nie tylko z perspektywy przeszłości.

Nie sposób tu omówić wszystkiego, co wydarzyło się w Poznaniu w czasie dwóch dni konferencji - na pewno było intensywnie i z różnych perspektyw, dlatego najbliższym czasie postaramy się przybliżyć Wam nieco więcej poruszanych treści. Z perspektywy neuropsychologii była to głównie okazja do pogłębienia wiedzy w takich dziedzinach jak psychiatria i neurofarmakologia oraz uświadomienia sobie konieczności integrowania psychiatrii, psychologii i neurologii jako kierunku rozwoju współczesnej nauki.