Hipotermia to stan organizmu będący skutkiem działania niskiej temperatury. Jeśli dochodzi do hipotermii w wyniku wypadku np. niezamierzone długotrwałe przebywanie w lodowatej wodzie, wówczas mamy do czynienia ze stanem zagrożenia życia. Jeśli hipotermia jest wywoływana przez wykwalifikowanych specjalistów medycznych, parametry życiowe pacjenta są ściśle kontrolowane, jak również kontrolowany jest stopień schładzania - wtedy mówimy o hipotermii leczniczej, terapeutycznej.
 
Definicja
 
Hipotermia lecznicza to ważny element opieki poresuscytacyjnej, polegający na kontrolowanym schładzaniu organizmu pacjenta poniżej temperatury fizjologicznej. Zalecane jest osiągniecie 32-33°C i utrzymywanie jej przez okres 12-24-36 godzin. Jej celem jest ochrona ośrodkowego ukadu nerwowego i zmniejszenie powikłań z jego strony. Hipotermia terapeutyczna ma także zmniejszyć ryzyko zgonu i poprawić jakość życia chorego po ustabilizowaniu się jego stanu. Stosowanie hipotermii leczniczej rekomenduje Europejskia Rada Resuscytacji oraz Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne.
 
Mechanizm neuroprotekcyjnego działania hipotermii nie został jeszcze w pełni poznany. Wiadomo, że efektem ochłodzenia ciała jest zmniejszenie metabolizmu neuronów oraz zahamowanie apoptozy i synezy wolnych rodników tlenowych.
 
U pacjenta, który został poddany hipotermii po zatrzymaniu krążenia, szanse na odzyskanie sprawnego funkcjonowania mózgu zwiększają się dwukrotnie. Warto wiedzieć, że obniżenie ciała o każdy 1°C zmniejsza zapotrzebowanie mózgu na tlen o 5-7%. Im wcześniej zostanie wdrożona hipotermia (na miejscu nagłego zatrzymania krążenia, podczas transportu i w szpitalu), tym większe szanse na ochronę mózgu i jego funkcji. Narodowy Fundusz Zdrowia jeszcze nie refunduje hipotermii terapeutycznej, przez co nie we wszystkich szpitalach jest stosowana.
 
Przebieg hipotermii
 
Pacjent poddawany hipotermii jest leczony w ramach oddziałów intensywnej terapii. Do hipotermii powinen mieć włączoną analgosedację i leki zwiotczające mięśnie. Hipotermia kontrolowana ma przebieg fazowy. Pierwszą fazą jest indukcja, drugą podtrzymanie, kolejną ogrzewanie i wreszcie uzyskanie normotermii po leczeniu hipotermią.
 
Schłodzenie ciała powinno być jak najszybsze po przywróceniu krążenia, ale ogrzewanie musi być powolne i stopniowe. W każdej fazie musi być kontrolowana temperatura ciała, najlepiej za pomocą termistora, który umieszczany jest w przełyku lub pęcherzu moczowym. 
 
Hipotermię uzyskuje się różnymi metodami. Do metod wewnętrznego ochładzania zaliczamy m.in. szybki wlew schłodzonej soli fizjologicznej, chłodzenie donosowe lub też pompowanie płynów w obiegu zamkniętym z wykorzystaniem cewnika endokawitarnego. Stosowanie okryć z obiegiem zimnej wody lub powietrza należy do metod zewnętrznych. Ponadto wykorzystywane są tzw. koce, opaski lub skafandry chłodzące oraz klasyczne worki z lodem.
 
Wskazania
 
Hipotermia lecznicza wskazana jest u większości pacjentów po nagłym zatrzymaniu krążenia (w mechanizmie migotania komór, częstoskurczu komorowego bez tętnia, aktywności elektrycznej bez tętna i asystolii), którzy po przywróceniu własnego, hemodynamicznie wydolnego krążenia pozostają nieprzytomni (ocena według skali Glasgow daje mniej niż 8 punktów).
 
Należy wspomnieć, że po udanej resuscytacji rozwija się tzw. zespół poresuscytacyjny, który obejmuje uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, upośledzenie pracy serca wynikające z zatrzymania krążenia oraz odpowiedzi na niedokrwienie serca i reperfuzję.
 
Leczenie hipotermią rozważa się także w przypadku udaru niedokrwiennego mózgu, a także w przypadku encefalopatii niedotlenieniowo-niedokrwiennej u noworodków (w wyniku zamartwicy, niedotlenienia okołoporodowego).
 
Przeciwwskazania
 
Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do wdrożenia hipotermii leczniczej. Do względnych przeciwwskazań zaliczamy:

 
 
Na podstawie:
1.     Wojewódzka-Żelezniakowicz M. et all. Hipotermia poresuscytacyjna – wskazania, sposób prowadzenia, skuteczność kliniczna, powikłania stosowania. © Borgis - Postępy Nauk Medycznych 11/2009, s. 901-906
2.     Nowacka-Gotowiec M., Dunin-Wąsowicz D. Zastosowanie hipotermii leczniczej w encefalopatii niedotlenieniowoniedokrwiennej noworodków. Neurologia Dziecięca. Vol. 21/2012, nr 43 
3.      AOTM. Stanowisko Rady Przejrzystości nr 134/2012 z dnia 18 grudnia 2012 r. w sprawie zakwalifikowania świadczenia opieki zdrowotnej   „Zewnętrzna i wewnątrznaczyniowa hipotermia lecznicza po nagłym zatrzymaniu krążenia z przywróceniem funkcji hemodynamicznej układu krążenia”, jako świadczenia gwarantowanego
4.     http://hipotermiaterapeutyczna.pl/about/ Dostęp z dn. 24.09.2015