Jeżeli jesteś fanem książek Oliviera Sacksa, być może pamiętasz jednego z jego pacjentów, który nie potrafił absolutnie niczego zapamiętać. Żyjąc w ścisłej teraźniejszości, swoją tożsamość budował jedynie na wspomnieniach z wczesnych lat swojej młodości. Nie zdając sobie sprawy, że jego życie wygląda zgoła odmiennie od tego, w jaki sposób on sam je widzi, trafił do wybitnego neurologa, który miał go zdiagnozować. Pacjent okazał się alkoholikiem. Jego uzależnienie doprowadziło do ważnych struktur mózgu, powodując specyficzny rodzaj amnezji, czyli zaburzeń pamięci.
Zespół amnestyczny Korsakowa jest najczęściej występującym rodzajem zespołu amnestycznego. Jako pierwszy zaburzenie opisał Siergiej Korsakow, rosyjski psychiatra i neurolog. W latach 1887-1891 wydał serię artykułów, w których opisywał pobudzonych i nadaktywnych pacjentów z zachowaną świadomością. W przedstawionym przez niego obrazie klinicznym dominowały deficyty pamięci. Obecnie uważa się, że te specyficzne objawy mają różną etiologię, lecz najczęściej kojarzą się nam z alkoholikami, których choroba i związane z nią zbyt duże dawki spożywanego alkoholu doprowadziły do zniszczenia ciał suteczkowatych w międzymózgowiu. Oprócz tego zespół amnestyczny Korsakowa występuje u osób po obustronnych udarach wzgórza oraz u pacjentów z guzem komory trzeciej. Nie należy więc ludziom z takim rodzajem amnezji jednoznacznie i pochopnie przydzielać etykiety alkoholika.
Dopiero po latach, dzięki rozwojowi nauki stwierdzono, że akurat ten rodzaj zespołu amnestycznego jest także związany z deficytem specyficznych składników pokarmowych, tiaminy (witaminy B1), występującej w patologicznie zmniejszonej ilości u osób niedożywionych, w tym u alkoholików lub pacjentów z nowotworem żołądka.
W 1881 roku Wernicke przebadał kilku pacjentów, u dwóch stwierdzając szereg charakterystycznych objawów. Obecnie stwierdzenie tak zwanej encefalopatii Wernickiego uważa się za pierwszą oznakę zespołu Korsakowa. Czasami używa się również nazwy zespół Wernickiego-Korsakowa, w którym opisuje się następujące po sobie etapy choroby. W najostrzejszej fazie występują trzy specyficzne objawy: porażenie okoruchowe, ataksję oraz zaburzenia świadomości. Oprócz tego równolegle mogą pojawić się konfabulacje, zwane także wspomnieniami rzekomymi. Luki w pamięci chory wypełnia opowieściami o wydarzeniach, które nigdy nie miały miejsca. Lżejsze objawy (chroniczne Korsakowa) są związane z zaburzeniami pamięci, zmianami w osobowości, drażliwością, poirytowaniem oraz apatią. Najnowsze badania wskazują, że lokalizacja ognisk chorobowych skupia się w obrębie przyśrodkowych części wzgórza, ciał suteczkowatych, a także okolic skroniowych.
Najbardziej charakterystycznym objawem jest niezdolność do zapamiętywania nowych informacji, co znacząco pogarsza jakość życia pacjentów. Chory zazwyczaj z większą łatwością przypomina sobie wydarzenia, które miały miejsce dawniej, w młodości. Sam okres przed chorobą zazwyczaj objęty jest niepamięcią. Zdarza się również, że osoby z zespołem amnestycznym Korsakowa przypominają sobie określone sytuacje z przeszłości, ale nie potrafią ich uporządkować chronologicznie. Wspomnienia mogą być częściowo zachowane, ale pozbawione wzajemnych relacji, zdezorganizowane i chaotyczne. Pacjenci mają zachowane wcześniej wyuczone umiejętności, natomiast najczęściej kojarzone z tym zaburzeniem konfabulacje, mogą, ale nie muszą występować. Nie są konieczne do stwierdzenia choroby, a samo wypełnianie luk pamięciowych fałszywymi wspomnieniami, może współwystępować z innymi zaburzeniami neurologicznymi. Pacjenci wymagają terapii neuropsychologicznej. Praca z pacjentem powinna skupiać się na najbardziej efektywnym wykorzystywaniu pozostałych sprawnych funkcji poznawczych.
Bibliografia:
|
|
|
|
|
|
