Przeglądając codzienną prasę lub słuchając wiadomości można zauważyć, że zainteresowanie używkami nie maleje, a wręcz przeciwnie - wzrasta. Z jednej strony zażywanie narkotyków wzbudza kontrowersje, z drugiej zaś jest zjawiskiem powszechnym.
Pomimo licznych doniesień na temat ich szkodliwości dla zdrowia ludzie wciąż po nie sięgają. Co sprawia, że narkotyki wydają się tak atrakcyjne? Jakie są konsekwencje długotrwałego przyjmowania substancji psychoaktywnych? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w poniższym przeglądzie właściwości wybranych narkotyków.
Trzema najczęściej używanymi w celach rekreacyjnych narkotykami są marihuana, LSD i ecstasy.
Pierwszy z nich, marihuana, bogata jest w tetrahydrokannabinol (THC), który w zależności od spożytej ilości może mieć różne działanie. Efektami wymienianymi najczęściej są rozluźnienie (lub rozdrażnienie), wzmożony apetyt, zaburzone poczucie czasu, synestezja i wzmożona wrażliwość na bodźce.
Po spożyciu marihuany THC łączy się z receptorami CB1 i CB2. Receptory te zlokalizowane są głównie w móżdżku, jądrach podstawnych i obwodowym układzie nerwowym, ale można znaleźć je również w hipokampie i części układu limbicznego. Po wychwyceniu THC receptor aktywuje białko G, które blokuje kanały wapniowe typu N, towarzyszy temu zmniejszenie ilości enzymu cAMP, a w efekcie dochodzi do redukcji stężenia noradrenaliny, acetylocholiny i glutaminianu. Zminimalizowanie aktywności kanałów wapniowych powoduje wzrost stężenia dopaminy i pobudzenie wielu rejonów mózgu jednocześnie. Te procesy powodują uczucie euforii i błogostanu, a także wpływają na percepcję, pamięć i wrażliwość na bodźce. Aktywacja receptora CB1 ma wpływ również na regulację łaknienia, dlatego osoby palące marihuanę charakteryzuje wzmożony apetyt i niekontrolowane zaspokajanie tej potrzeby.
Panuje powszechne przekonanie, że marihuana nie szkodzi zdrowiu - nie jest to jednak prawda. Badania wykazują, że ludzie palący marihuanę są bardziej podatni na infekcje, niż osoby niepalące. Ponadto istnieją dowody na to, że palenie marihuany w okresie młodzieńczym może skutkować obniżeniem poziomu IQ o 8 punktów w dorosłości. Do takich wniosków doszedł międzynarodowy zespół badaczy, który przebadał 1000 obywateli Nowej Zelandii. Okazało się, że IQ osób, które paliły marihuanę przed 18 rokiem życia było mniejsze w wieku 38 lat, niż kiedy byli 13-latkami.
Z drugiej strony - pojawia się coraz więcej danych na temat leczniczych właściwości tego narkotyku, chodzi przede wszystkim o hamowanie choroby Alzheimera i innych chorób endodegeneracyjnych.
Dietyloamid kwasu D-lizergowego znany potocznie jako LSD to jedna z najaktywniejszych substancji psychoaktywnych. Już minimalna dawka tego środka powoduje liczne zmiany w percepcji i świadomości.
Działanie halucynogenne LSD wiąże się z krótkotrwałym hamowaniem aktywności układu serotoninergicznego (głównie jąder szwu) i następującym po nim - w wyniku sprzężenia zwrotnego - wzroście stężenia serotoniny. Na skutek wzmożenia przewodnictwa w mózgu dochodzi do zwiększenia wrażliwości na bodźce, halucynacji i mniej lub bardziej trwałych zmian w połączeniach między neuronami. LSD pogłębia aktualny nastrój, dlatego osoby, które w momencie zażycia narkotyku będą miały dobry nastrój powinny doświadczać raczej przyjemnych doznań. Natomiast osoby, które spożywając LSD miały zły nastrój najprawdopodobniej doświadczą tzw. bad trip, czyli halucynacji, które mogą wywoływać lęk, a wręcz przerażenie. Ponadto ich negatywny nastrój pogłębi się, a odczucie oderwania od rzeczywistości spotęguje nieprzyjemne doznania.
Fizjologicznymi konsekwencjami zażywania LSD są m.in. zaburzenia pracy serca, podwyższenie temperatury ciała, szczękościsk, wzmożona produkcja śliny, parestezje i bezsenność.
Ciekawym zjawiskiem jest występowanie halucynacji nawet po kilku miesiącach lub latach od odstawienia narkotyku. Ponadto zażywanie LSD zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń psychicznych i emocjonalnych, a przez kilkanaście godzin po ustąpieniu działania narkotyku człowiek może odczuwać takie dolegliwości, jak bezsenność, zmęczenie i ogólne osłabienie.
Substancją psychoaktywną, po którą młodzież najchętniej sięga na wszelkiego rodzaju imprezach i zabawach jest ecstasy, inaczej MDMA (3,4-Metylenodioksymetamfetamina). Ma ona działanie tzw. emocjonalno-społeczne, dlatego "najlepsze" efekty wywołuje zażywane w grupie.
Głównymi niemal natychmiastowymi efektami zażycia MDMA są pobudzenie, otwartość na innych ludzi, empatia, zwiększona wrażliwość na bodźce (zwłaszcza na dotyk) i zaburzenie poczucia czasu. Działanie euforyczne ecstasy wiąże się głównie z układem dopaminergicznym. MDMA stymuluje wydzielanie dopaminy, a jej nagły wzrost powoduje, że układ nerwowy "nie nadąża" z usuwaniem jej nadmiaru przez wychwyt zwrotny lub metabolizm.
Zwiększenie stężenia monoamin w mózgu, które również zaburza procesy wychwytu zwrotnego prowadzi do szkodliwych efektów zażywania ecstasy. Chodzi między innymi o zmniejszenie przepływu krwi w mózgu oraz hipertermię, czyli zwiększenie temperatury ciała, która jest głównym powodem śmierci po przedawkowaniu MDMA. Skutkami długotrwałego przyjmowania tej substancji jest uszkodzenie układu serotoninergicznego i struktur mózgowych odpowiedzialnych za procesy pamięciowe. W latach od 2002 do 2005 roku badano osoby, które często korzystają z ecstasy i porównywano ich wyniki w testach pamięci z grupą kontrolną i osobami, które palą marihuanę. Okazało się, że użytkownicy MDMA i marihuany mieli duże trudności z bardziej złożonymi zadaniami, jak dyskusja nad różnymi zagadnieniami lub porównywanie niezwiązanych ze sobą słów. Jednak, gdy dano im możliwość powtórzenia zadania osoby palące marihuanę zdołali poprawić swoje wyniki, podczas gdy osiągnięcia użytkowników ecstasy pozostawały na tym samym poziomie. Eksperyment ten dowodzi, że przewlekłe stosowanie MDMA powoduje pogorszenie wydajności płatów czołowych i współpracy między różnymi obszarami mózgu.
Jednym z silnych (twardych) narkotyków jest heroina - pochodna morfiny, którą z kolei można uzyskać z opium. Zalicza się ją do depresantów, czyli substancji mających działanie usypiające i relaksujące.
Po spożyciu heroina pobudza receptory opioidowe mi, delta i kappa. W ten sposób dochodzi do zniesienia bólu i osłabienia reakcji organizmu na różnice w stężeniu CO2 (przez co mamy do czynienia z depresją układu oddechowego). Heroina powoduje krótkotrwałe uczucie euforii, po którym następuje osłabienie aktywności układu nerwowego, apatia i senność.
W krótkim czasie od podania heroina zostaje poddana metabolizmowi do 6-mono-acetylo-morfiny (6-MAM). Wiele przemawia za tym, że to właśnie 6-MAM odpowiedzialna jest za silne i natychmiastowe efekty spożycia heroiny. W wyniku kolejnych procesów zachodzących w organizmie 6-MAM ulega przemianie w morfinę, która następnie zostanie wydalona wraz z moczem.
Długotrwałe zażywanie heroiny może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, jak podatność na choroby zakaźne, zaburzenia pracy serca i układu oddechowego, niepłodność u kobiet i impotencję u mężczyzn oraz zaburzenia psychiczne. Ponadto stosowanie tego narkotyku przez kobiety w ciąży może wywołać poronienie lub odklejenie się łożyska, a u ich nowonarodzonych dzieci stwierdza się zespół abstynencyjny.
Literatura:
Pázmány, P., Petschner, P., Ádori, C., Kirilly, E., Andó, R., Balogh, B., Gyöngyösi, N., Bagdy, G. (2013). The cognitive effect of ecstasy. Neuropsychopharmacol. Hung, 15(4), 214-22.
|
|
|
|
|
|
