Każdy miłośnik psychologii wie jak wielkie wyzwanie stanowi stworzenie spójnej i wyczerpującej definicji inteligencji. W ogólnym rozumieniu inteligencja to zdolność jednostki do dostosowania się do okoliczności dzięki dostrzeganiu abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z uprzednich doświadczeń i kontroli nad własnymi procesami poznawczymi. Już ta definicja - pomimo swej ogólności - pokazuje jak złożonym zjawiskiem jest inteligencja. Jednym z jej komponentów jest wydajność umysłowa, na której skupił się Heier wraz z współpracownikami. Badał on aktywność mózgu podczas wykonywania poszczególnych zadań w Teście Matryc Ravena; zastosował do tego PET, czyli pozytonową emisyjną tomografię, która mierzy różnice w zużywaniu glukozy przez różne struktury mózgowe. Eksperyment wykazał, że osoby uzyskujące wyższe wyniki w testach zużywają mniej glukozy niż osoby z niższymi wynikami, a to oznacza, że ich mózgi pracują wydajniej i wydatkują mniej energii.
Późniejsze badania Heiera i Junga wykazały różnice strukturalne w mózgach osób uzdolnionych w różnych dziedzinach i osób "przeciętnych". Eksperymentatorzy skoncentrowali się przede wszystkim na ilości substancji szarej i białej . Okazało się, że ludzie uzdolnieni muzycznie mają więcej istoty szarej w obszarze Broca, natomiast osoby uzdolnione matematycznie posiadają bardziej rozwinięty obszar kory ciemieniowej, która w dużej mierze odpowiada za umiejętności wzrokowo-przestrzenne i zdolności matematyczne.
Wydajnością intelektualną zajmował się również inny badacz - Jaušovec - który najwięcej uwagi poświęcił falom mózgowym. Zauważył on, że u osób, które uzyskiwały wyższe (od normy) wyniki w testach inteligencji można odnotować wzrost aktywności fal alfa, które pojawiają się w czasie odpoczynku i relaksacji. Oznacza to, że osoby uzdolnione intelektualnie wkładają mniej wysiłku umysłowego w rozwiązywanie zadań niż osoby mieszczące się w normie. Zjawisko to może mieć związek m.in. z automatyzowaniem czynności i nieświadomym przetwarzaniem informacji poznawczych.
Inne biologiczne koncepcje inteligencji koncentrują się wokół sprawności układu nerwowego i szybkości przewodnictwa neuronalnego.
Badania prowadzone przez A. Jensena pokazały, że osoby inteligentne potrzebują mniej czasu na podjęcie reakcji niż osoby, które uzyskują niższe wyniki w testach inteligencji. Może się to wiązać z szybkością procesów poznawczych i nerwowych.
W jeszcze innym eksperymencie osobom badanym prezentowano bodziec świetlny i mierzono czas, jaki upłynął od ekspozycji do pojawienia się potencjału czynnościowego w korze mózgowej. Porównując wyniki testów inteligencji różnych osób z wynikami badania zauważono, że czas latencji bodźca jest krótszy u osób, które uzyskały wyższe wyniki w testach.
Interesujących danych dostarczają badania nad inteligencją emocjonalną wśród weteranów wojennych. Okazuje się, że część badanych (w porównaniu z grupą kontrolną) z uszkodzeniami grzbietowo-bocznej kory przedczołowej uzyskują niskie wyniki w testach inteligencji emocjonalnej dotyczącej oceny uczuć innych ludzi. Natomiast druga część weteranów - z deficytami brzuszno-przyśrodkowej kory przedczołowej - uzyskiwała niższe wyniki w zakresie strategicznej inteligencji emocjonalnej, służącej do planowania odpowiednich reakcji na sytuacje społeczne.
Wszystkie wymienione eksperymenty i teorie pokazują, jak wyspecjalizowanymi "narzędziami" są poszczególne struktury mózgowe. Niemożliwym jest wskazanie jednego obszaru mózgu, który zawiadywałby zdolnościami umysłowymi. Tak samo niemożliwe jest wyodrębnienie spójnej definicji inteligencji bez pominięcia któregoś z jej składników, które dotyczą tak różnych sfer życia człowieka jak relacje społeczne, uzdolnienia, na przykład muzyczne lub matematyczne i samokontrola.
Literatura:
|
|
|
|
|
|
