Po zdiagnozowaniu miastenii, należy dobrać właściwą metodę leczenia, tak szybko jak to tylko możliwe. Terapia farmakologiczna powinna być uzupełniona rehabilitacją ruchową i w razie potrzeby psychoterapią. Celem leczenia jest łagodzenie objawów choroby oraz utrzymanie sprawności i samodzielności człowieka. Niestety na dzień dzisiejszy miastenia pozostaje niewyleczalna, ale dostępne leczenie pozwala na takie opanowanie choroby, by móc jeszcze funkcjonować w społeczeństwie.
Czynniki wywołujące zaostrzenie miastenii
Najważniejszym aspektem leczenia miastenii jest zapobieganie zaostrzeniom choroby. Czynnikami sprzyjającymi nasileniu się miastenii są infekcje dróg oddechowych i zaburzenia hormonalne charakterystyczne dla okresu okołoporodowego i połogu. Ponadto na zaostrzenie choroby często ma wpływ zażywanie innych leków, w tym antybiotyków: neomycyna, streptomycyna, gentamycyna, amikacyna i sulfonamidy. Zaostrzenie nużliwości mięśni występuje też po leczeniu fenytoiną i po środkach wykorzystywanych podczas znieczulenia ogólnego do zwiotczenia mięśni (kuraropodobnych). Czynniki pozafarmakologiczne, które mogą wywołać zaostrzenie to: przegrzanie, nadmierny wysiłek fizyczny, upały, gorące kąpiele i opalanie się. Należy więc im przeciwdziałać.
Farmakoterapia w miastenii
Samo zapobieganie zaostrzeniom poprzez nieprzyjmowanie szkodzących leków i prowadzenie właściwego stylu życia nie wystarczy do opanowania choroby. Osoby ze stwierdzoną miastenią muszą już do końca życia przyjmować leki. Farmakoterapia miastenii obejmuje m.in.:
- leki cholinergiczne (stosowane są: pirydostygmina i ambeonium, a także neostygmina – jako lek wspomagający bezpieczne przyjmowanie posiłków, jeśli obecne są objawy opuszkowe; podawany pół godziny przed jedzeniem; i edrofonium – cechuje krótki czas działania i jest wykorzystywane w celu diagnostycznym);
- leki immunosupresyjne (azatiopryna, cyklosporyna, takrolimus, mykofenolan mofetylu, rytuksymab; są wdrażane wówczasas gdy sterydoterapia nie przynosi efektów terapeutycznych; terapia azatiopryną jest stosowana także po tymektomii, leczenie powinno trwać około 2-3 lata i w tym czasie należy kontrolować poziom trombocytów we krwi, gdyż lek wpływa na obniżenie poziomu płytek krwi);
- kortykosterydy (prednizon i metyloprednizolon – są stosowane w połączeniu z lekami cholinergicznymi, potasem, a czasem też z cytostatykami i immunosupresantami; do około dwóch tygodni od włączenia prednizonu objawy miastenii mogą ulec nasileniu);
- cytostatyki (cyklofosfamid (pierwsze efekty po około 3-6 tygodniach) i metotreksat (istotne jest kontrolowanie stanu wątroby podczas leczenia; skuteczny również wtedy gdy miastenii towarzyszą inne choroby autoimmunologiczne));
- immunoglobuliny IgG (stosowane w razie niepowodzenia farmakoterapii i w sytuacji zagrożenia życia; są podawane dożylnie; leczenie jest bezpieczne i porównywalne skutecznością do plazmaferezy).
W uzasadnionych sytuacjach zalecane jest leczenie chirurgiczne lub plazmafereza. Tymektomia to zabieg operacyjny polegający na usunięciu grasicy. Grasica to gruczoł układu odpornościowego, który w wieku dorosłym powinien ulegać zanikowi. Czasem jednak pozostaje i rozwija się w niej nowotwór, zwany grasiczakiem, czego skutkiem jest m.in. miastenia. Usunięcie grasicy wskazane jest u osób z grasiczakiem, jak również pacjentów z miastenią uogólnioną i oczną niepoddającą się leczeniu farmakologicznemu. Plazmafereza to wymiana osocza, polegająca na oczyszczeniu krwi z przeciwciał przeciw komórkom własnym organizmu. Jest najczęściej wykonywana w stanach zagrożenia życia, przed i po tymektomii oraz w przełomach miastenicznych i cholinergicznych.
Na zakończenie warto jeszcze wspomnieć o trwających badaniach drugiej fazy nad preparatem Monarsen (EN101). Jego rolą jest hamowanie aktywności acetylocholinesterazy w komórce. W porównaniu do pirydostigminy jest tak samo, a nawet bardziej od niej skuteczny. Za jego stosowaniem przemawia mniejsza liczba działań ubocznych oraz przyjmowanie leku raz dziennie.
Opracowano na podstawie:
- Zaidat O.O., Lerner A.J. wyd. I polskie, red. H. Kwieciński, Neurologia. The Little Black Book. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010
- Strugalska-Cynowska M. H., Leczenie zachowawcze miastenii, [w:] Polski Przegląd Neurologiczny, 2008, tom 4, supl. A
- Angelini C. et all. New treatments for myasthenia: a focus on antisense oligonucleotides.Drug Des Devel Ther. 2013; 7: 13–17.
