Leczenie farmakologiczne choroby Alzheimera

Leczenie farmakologiczne choroby Alzheimera
Choroba Alzheimera to najczęstsza przyczyna otępienia. Niestety na dzień dzisiejszy pozostaje niewyleczalna mimo imponującego postępu medycyny. Jedyne dostępne metody leczenia to łagodzenie objawów i zapobieganie szybkiej progresji choroby. Terapia musi być indywidualnie dobrana do każdego chorego. Nie jest sztywnym schematem. Musi być systematycznie monitorowana i modyfikowana w zależności od przebiegu i nasilenia objawów choroby Alzheimera, jak również objawów niepożądanych. Leczeniem zajmują się neurolodzy, psychiatrzy i geriatrzy.
 
W leczeniu choroby Alzheimera wykorzystuje się leki należące do różnych grup, m.in. agonistów receptora N-metylo-D-asparginowego, odwracalne inhibitory acetylocholinesterazy, leki poprawiające przepływ mózgowy i środki psychotropowe. Większość z nich to tzw. leki prokognitywne, dawniej zwane nootropowymi. Ich zadaniem jest usprawnienie procesów poznawczych i pamięci u osób z otępieniami.
 
Agoniści receptora N-metylo-D-asparaginowego (NMDA)
 
Leki te wykazują działanie ochronne w stosunku do komórek nerwowych. Wspomagają procesy poznawcze w chorobie Alzheimera o umiarkowanym lub ciężkim nasileniu. Przykładowym lekiem z tej grupy jest memeantadyna (Ebixa, Axura, Biomentin, Cognomem, Memantin, Memantine, Tromoro). Zaleca się, by była podawana wraz z jednym z odwracalnych inhibitorów acetylocholinesterazy, szczególnie z donepezilem. Podczas leczenia mematnadyną nie wolno spożywać alkoholu.
 
Odwracalne inhibitory acetylocholinesterazy (AchE)
 
Dzięki odwracalnym inhibitorom acetylocholinesterazy możliwa jest poprawa pamięci i ustabilizowanie zachowania osoby chorej. Inhibitory AChE zaleca się wdrożyć już we wczesnym etapie choroby Alzheimera. Zaliczamy do nich:
  • donepezil (np. Cogiton, Yasnal, Donecept, Pamigen),
  • rywastygminę (np. Exelon, Nimvastid, Symelon, Rivaldo),
  • galantaminę (np. Nivalin),
  • takrynę (np. Cognex) – rzadko stosowana z uwagi na konieczność częstego podawania i ryzyko uszkodzenia wątroby.
Ze stosowaniem odwracalnych inhibitorów acetylocholinesterazy wiąże się ryzyko pojawienia objawów niepożądanych, z których najczęściej występują: nudności i wymioty, biegunka, bóle głowy, zmęczenie, bezsenność i skurcze mięśni.
 
Leki poprawiające przepływ mózgowy
 
Bardzo często w leczeniu choroby Alzheimera proponowane są leki poprawiające przepływ krwi w naczyniach mózgowych. Mogą więc polepszyć odżywienie mózgu, a tym samym jego funkcjonowanie, co pozytywnie przekładać się będzie na procesy myślowe i aktywność w ciągu dnia. Istotne jest, by leków tych nie podawać na noc:
  • wyciąg z miłorzębu japońskiego (np. Gingkofar, Ginkoflav, Bilobil, Tanakan),
  • piracetam (np. Piracetamum, Memotropil, Nootropil, Lucetam, Biotropil),
  • winpocetyna (np. Vinpoton, Caviton, Vicebrol),
  • selegilina (np. Selelin, Segan, Selgres, Jumex),
  • nicergolina (np. Nicergolin, Nicerin),
  • prekursor choliny (np. Gliatilin).
 
Leki przeciwdepresyjne
 
Chorobie Alzheimera mogą towarzyszyć zaburzenia nastroju, w tym depresja. Aby skutecznie z nimi walczyć niezbędna jest psychoterapia i psychofarmakoterapia. W zaburzeniach depresyjnych związanych z chorobą Alzheimera zaleca się stosować selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), do których zaliczamy mirtazapinę (np. Esprital, Mirtor, Mirzaten, Mirtagen, Mirtazapine, Remeron). Działaniem ubocznym leku jest zwiększenie apetytu, co może skutkować przybraniem na wadze. Lek poleca się zażywać wieczorem, przed pójściem spać, ponieważ także uspokaja i ułatwia zasypianie.
 
Neuroleptyki
 
Są to leki przeciwpsychotyczne, których zadaniem jest łagodzenie objawów wytwórczych, które nierzadko występują u osób z chorobą Alzheimera. Zalecane są neuroleptyki nowej generacji jak risperidon (np. Rispolept, Ziperid, Orizon) i klozapina (Leponex, Klozapol).
 
Anksjolityki i środki nasenne
 
W napadach lękowych zaleca się stosowanie benzodiazepin, a zwłaszcza preparatów z oksazepamem. Niekiedy jednak pojawia się paradoksalny efekt pobudzający. W leczeniu bezsenności polecane są krótkodziałające leki nasenne np. zolpidem.
 
Z uwagi na fakt, iż chorobaba Alzheimera należy do chorób neurozwyrodnieniowych, poleca się jeszcze przyjmowanie antyoksydantów takich jak: witamina C, E oraz koenzymu Q.
Kolejnym ważnym spostrzeżeniem, jest występowanie stanu zapalnego otaczającego złogi beta amyloidu i zwyrodnienia neurowłókienkowe w przebiegu choroby Alzheimera. Wykazano, iż długotrwałe przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) zmniejsza ryzyko rozwoju choroby Alzheimera i opóźnia pojawienie się choroby. Zatem stosowanie NLPZ może modyfikować przebieg choroby.
U kobiet z chorobą Alzheimera zwraca się uwagę na korzyści płynące ze stosowania hormonalnej terapii zastępczej. Estrogeny nie wpływają na spowolnienie choroby, ani poprawę funkcji poznawczych. Mogą natomiast odgrywać rolę w zapobieganiu choroby Alzheimera u kobiet.
 
Leczenie pacjenta z chorobą Alzheimera powinno być systematycznie kontrolowane. W tym celu wykonywane są badania laboratoryjne i obrazowe, a także testy psychologiczne. Narzędziem służącym monitorowaniu skuteczności leczenia jest Krótka Skala Oceny Stanu Psychicznego: Mini-Mental State Examination. Jeśli chory zażywa benzodiazepiny, należy dokonać pomiaru poziomu tych leków we krwi.
 
Źródła:
 
  1. Cameron D. A., Psychiatria crash course, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2009 (wydanie polskie I pod redakcją Sławomira K. Sidorowicza)
  2. Heitzman J., Psychiatria podręcznik dla studiów medycznych, PZWL, Warszawa 2007
  3. Tariot P.N. Et all. Memantine Treatment in Patients With Moderate to Severe Alzheimer Disease Already Receiving DonepezilA Randomized Controlled Trial. JAMA. 2004;291(3):317-324. doi:10.1001/jama.291.3.317
  4. Mulnard R.A. Et all. Estrogen Replacement Therapy for Treatment of Mild to Moderate Alzheimer DiseaseA Randomized Controlled Trial. JAMA. 2000;283(8):1007-1015. doi:10.1001/jama.283.8.1007.
  5. Gasparini L. et all. Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) in Alzheimer's disease: old and new mechanisms of action. J Neurochem. 2004 Nov;91(3):521-36. 
Odpowiednia długość i wysoka jakość snu ma fundamentalne znaczenie dla jakości życia. Sen jest procesem istotnym dla odnowien... czytaj więcej
Między jakością snu a uzależnieniami lekowymi istnieje współzależność – zmiany w jednym z tych procesów znajdują odzwierciedl... czytaj więcej
Tekst autorstwa Agnieszki Kawuli   „Niechcący podsłuchałam, jak tata mówił do dziadka: – Po prostu mózg umiera. Czy Pan rozum... czytaj więcej
Autorką tekstu jest dr Ewa Krawczyk, właścicielka i autorka bloga Sporothrix Odra uważana jest często za tzw. łagodną chorobę... czytaj więcej