Padaczka jest chorobą występującą dosyć często, zatem jej rozpoznanie nie powinno być trudne. Postęp w dziedzinie medycyny umożliwia coraz sprawniejszą diagnostykę neurologiczną. W przypadku padaczki najważniejsze jest zebranie szczegółowego wywiadu na temat napadu, występowania chorób w rodzinie, wykonanie badań obrazowych głowy, laboratoryjnych krwi i elektrofizjologicznych. Istotna jest również rzetelna diagnostyka różnicowa i określenie rodzaju padaczki. Tymi zagadnieniami zajmują się lekarze neurolodzy, a gałęzią neurologii, która skupia się na diagnozowaniu, leczeniu i badaniu padaczek, jest epileptologia.
 
Wywiad i badanie neurologiczne

Neurolog powinien zebrać wywiad chorobowy zarówno od pacjenta, jak i świadków napadu padaczkowego. Lekarz zadaje pytania na temat codziennego funkcjonowania, ogólnego stanu zdrowia fizycznego i psychicznego, przebytych urazów, operacji, poważnych infekcji, jak również aspektu socjalno-zawodowego. Pacjent, który poszukuje rzetelnej diagnozy, powinien nastawić się na szczerą współpracę z lekarzem.
Przed wizytą u neurologa warto się przygotować, przypominając sobie i zapisując przydatne informacje o napadzie padaczkowym, jak np. dzień i pora wystąpienia napadu; czynność, która została przerwana przez napad; objawy poprzedzające napad (np. dziwny posmak w ustach, uczucie głodu); poniesione urazy w wyniku napadu padaczkowego; dotychczas przyjmowane leki; choroby neurologiczne występujące w rodzinie. Bardzo ważne jest także przygotowanie posiadanej dokumentacji medycznej: wyniki badań laboratoyjnych, obrazowych, elektrofizjologicznych, wypisów ze szpitala - nawet tych z przeszłości (m.in. w celu porównawczym).
Podczas wizyty u neurologa diagnozującego padaczkę nieoceniona może okazać się obecność lub spisana relacja świadka napadu. Osoba, która widziała napad, powinna go dokładnie zrelajonować np. wg następujących punktów:
1. Pora pojawienia się napadu.
2. Czynnik mogący go wywołać np. silne wzburzenie emocjonalne, migoczące światło, czytanie gazety.
3. Objawy występujące przed napadem, jakie mogły zostać jeszcze zgłoszone przez chorego.
4. Przebieg napadu, a w tym pojawienie się drgawek, duszności, snu, dziwnych obajwów np. mruganie oczami, przeprosty kończyn, wykręcanie palców, agresja.
5. Czas trwania napadu.
6. Napad z utratą przytomności, oddaniem moczu i/lub stolca, przygryzieniem języka.
7. Napad krótkotrwałej nieświadomości podobny do "zawieszenia się" i wpatrzenia w jeden punkt.
Pomocne jest także posiadanie filmu z napadu padaczkowego, gdyż wtedy lekarz może sam zobaczyć jak wszystko wyglądało.
 
Badania laboratoryjne

Diagnozując padaczkę, niezbędne jest wykonanie badań krwi, zarówno podstawowych, jak i bardziej specjalistycznych. Zalecane są:
- poziom glukozy we krwi,
- poziom elektrolitów we krwi (magnez, potas, sód, chlorki, wapń),
- pełna morfologia krwi i OB,
- badania określające funkcjonowanie (mocznik, kreatynina, kwas moczowy, białko, albumina, badanie ogólne moczu),
- próby wątrobowe,
- badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (punkcja lędźwiowa),
- markery stanu zapalnego.
 
Badania neuroobrazowe

Aby uwidocznić zmiany strukturalne w obrębie mózgu i czaszki, wykonywane są badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny głowy. Dzięki nim można stwierdzić obecnośc guzów, torbieli i krwiaków w obrębie mózgowia.
W celu uwidocznienia ognisk padaczkowych przeprowadza siębardziej szczegółowe badania neuroobrazowe. Zaliczamy do nich SPECT, czyli tomografię komputerową pojedynczego fotonu. Dzięki PET - pozytonowej emisyjnej tomografii, MEG - magnetoencefalografii oraz fMRI - funkcjonalnemu rezonansowi magnetycznemu możliwe jest określenie aktywności bioelektrycznej mózgu.
Rezonans magnetyczny ze specjalnymi projekcjami hipokampów jest badaniem wspomagającym diagnostykę napadów częściowo złożonych. Jego wynik jest nieprawidłowy w przypadku 70% padaczek ogniskowych i u 30% uogólnionych.
 
Badania elektrofizjologiczne

Elektroencefalogram (EEG) to powszechnie przeprowadzane badanie w diagnostyce napadów drgawkowych. Jest pomocne w sklasyfikowaniu napadów na ogniskowe lub uogólnione. Polega na umieszczeniu na głowie specjalnych elektrod , które następnie sczytują fale mózgowe, a wynik otrzymujemy w formie wydruku. Prawidłowy zapis nie przesądza o tym, że jesteśmy zdrowi, jak również nie zawsze zmiany w EEG świadczą o padaczce. EEG przeprowadzone po deprywacji snu zwiększa wykrywalność padaczki o 80%. Istnieje opcja wykonania badania video-EEG, czyli połączenia badania EEG i monitorowania stanu pacjenta podczas badania za pomocą kamery.
W diagnostyce padaczki może być także wykonane EKG, czyli elektoencefalogram. Jest to badanie wykorzystywane na ogół w kardiologii. W przypadku padaczki z uogólnionymi porannymi napadami toniczno-klonicznymi czasem występuje anomalia w EKG określana jako wydłużenie odcinka QT.
 
Konsultacja psychologiczna

Czasem napady padaczkowe mogą zostać mylnie rozpoznane zamiast psychogennych napadów rzekomopadaczkowych, które jak nazwa wskazuje mogą mieć swoje źródło w psychice. Czasem silne emocje, histeria, czy tragiczna wiadomość mogą wywołać napad podobny do padaczkowego. Stąd konieczna jest konsultacja z psychologiem i ewentualnie psychiatrą.
 
Diagnostyka różnicowa

Istnieje wiele stanów chorobowych, które mogą łudząco przypominać padaczkę. Należy je wykluczyć lub potwierdzić w procesie diagnostycznym. Zaliczamy tu zaburzenia elektrolitowe, hipoglikemię, histerię i napad paniki, koszmary nocne, migreny, tiki nerwowe, psychogenne napady rzekomopadaczkowe, dreszcze związane z wyziębieniem lub gorączką, onanizm dziecięcy i zespół Sandifiera.
 
Podsumowując, diagnostyka padaczki jest skomplikowanym i czasem długotrwałym procesem. Wymaga wspópracy ze strony lekarza i pacjenta. Prawidłowe rozpoznanie rodzaju napadu padaczkowego warunkuje właściwe leczenie.
 
Opracowano na podstawie:
1.    Manji H., Connolly S., Dorward N., Kitchen N., Mehta A., Wills A., red. nauk. wyd. pol. Barycki J. Oksfordzki podręcznik neurologii, Czelej, Lublin 2010 (publikacja angielska: 2007)
2.    Lissauer T., Clayden G, Malinowski A. (red. wyd. I polskiego), Pediatria, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010
3.    Prusiński A., Neurologia praktyczna, PZWL, Warszawa 2001