Nerw twarzowy, to siódmy nerw czaszkowy, zawierający głównie włókna ruchowe, a także czuciowe i autonomiczne. Posiada wiele gałęzi i odpowiada za unerwienie m.in. mięśni mimicznych twarzy, obszaru uszu, podniebienia, czy też gruczołów łzowych i ślinianek. Do porażenia nerwu twarzowego może dojść na skutek pęknięcia podstawy czaszki, w przebiegu sarkoidozy, boreliozy, półpaśca, zapalenia ucha środkowego, guzów ślinianki lub stwardnienia rozsianego [2].
 
Najczęściej jednak do porażenia nerwu twarzowego dochodzi z nieznanych przyczyn i wówczas określamy je jako idiopatyczny obwodowy niedowład twarzy – czyli porażenie Bella. Uważa się, że za wystąpienie tego rodzaju porażenia, może być odpowiedzialny wirus opryszczki HSV-1 [1].
 
Objawy porażenia Bella
 
U większości pacjentów, którzy doświadczają porażenia Bella, stwierdza się uszkodzenie nerwu na tle zapalnym. Porażenie nerwu zwykle obejmuje jedną stronę, choć rzadko może wystąpić po obu stronach twarzy [2]. Do objawów porażenia nerwu twarzowego zalicza się:
 

 
Diagnostyka
 
Rozpoznanie porażenia Bella lekarz stawia po zebraniu wywiadu (pojawianie się objawów, czynniki poprzedzające ich wystąpienie, choroby współistniejące) i  badaniu fizykalnym funkcji nerwu twarzowego. Aby ustalić lub wykluczyć inne przyczyny porażenia, wykonywane są badania krwi oraz badania obrazowe głowy jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.
 
Porażenie Bella różnicujemy z boreliozą i półpaścem. Porażenie nerwu twarzowego tego rodzaju nie pojawia się w wyniku udaru mózgu czy przemijających, krótkotrwałych epizodach niedokrwienia mózgu (przemijających ataków niedokrwiennych, ang. TIA, transient ischemic attack). W stanach tych niedowład mięśni twarzy ma zupełnie inny mechanizm. Jednak powinno się je wziąć pod uwagę podczas diagnostyki różnicowej zaburzenia [1, 2].
 
Przemijające ataki niedokrwienne
 
Udary mózgu
 
Możliwości leczenia
 
Najskuteczniejsze w leczeniu porażenia Bella okazują się być leki sterydowe, jak prednizon. Im wcześniej zostaną wdrożone, tym lepsze rokowanie. Leki przeciwwirusowe w porównaniu ze sterydami nie są aż tak skuteczne.
Bardzo ważna jest także rehabilitacja, dzięki której można uzyskać poprawę w zakresie ruchów twarzy i zmniejszenie dolegliwości bólowych. Jeśli występują trudności z domykaniem powieki, zaleca się stosowanie maści ochronnych do oka lub sztucznych łez. Niekiedy może być konieczne zeszycie powiek przez chirurga [1]. Uzupełniająco można próbować akupunktury, ale jej skuteczność nie została potwierdzona badaniami naukowymi [2]. Wykonywanie dekompresji chirurgicznych bywa kontrowersyjne i obarczone ryzykiem wystąpienia utraty słuchu. Rokowanie w porażeniu Bella na ogół jest dobre. Objawy u większości pacjentów ustępują do około trzech tygodni, nawet bez podejmowania leczenia [3].
 
Czasem jednak dochodzi do nieprawidłowej regeneracji nerwu twarzowego. Najczęściej skutkuje to pojawieniem się mimowolnego łzawienia po chorej stronie twarzy (tzw. krokodyle łzy) lub „mrugającą żuchwą”, czyli obecnością współruchów mięśni twarzy podczas żucia (powieka oka po zajętej stronie twarzy zamyka się podczas otwierania ust) [1].
 
Warto wiedzieć, że nieco częściej porażenie Bella może wystąpić u kobiet w trzecim trymestrze ciąży. Prognozy na ogół są porównywalne z pozostałymi grupami pacjentów. Proponowane leczenie jest objawowe, w tym ochrona oka. Należy też dokładnie monitorować przebieg ciąży i stan kobiety, gdyż stwierdzano u nich większą zapadalność na nadciśnienie i stan przdrzucawkowy [2].
 
Na podstawie: