Badania nad neuroanatomicznymi źródłami geniuszu mają długą tradycję sięgającą już XIX wieku, gdy sprawdzano wyjątkowość mózgu Carla F. Gaussa. Burzliwą historię przeszedł mózg Alberta Einsteina. Kiedy w roku 1955 fizyk zmarł w Princeton Hospital, jego mózg został przywłaszczony przez patologa Thomasa Harveya. Ten, przez trzydzieści lat zmieniając miejsca swego pobytu, nie rozstawał się z dwoma słoikami, w których zakonserwował fragmenty mózgu Einsteina. W 1985 roku pojawiła się teoria, że geniusz fizyka ma związek z większą niż przeciętna ilością komórek glejowych. W latach 90. uznano, że na wybitność odkryć fizyka mogła wpłynąć niezwykle rozbudowana kora przedczołowa. Z czasem pojawiało się więcej tego typu rewelacji, lecz do dziś nie wiadomo jakie są źródła geniuszu Einsteina[1] (i źródła geniuszu w ogóle). Równie ciekawa jest historia podróży zwłok Kartezjusza. Ciało współtwórcy geometrii analitycznej oraz sławnego piewcy dualizmu ciała i umysłu spoczęło w paryskim kościele Saint Germain des Près sprowadzone ze Szwecji, gdzie zmarł. Wcześniej jednak zostało niemal rozczłonkowane przez jego, można rzec, czcicieli. Czaszka, którą środowisko naukowe uznaje za przynależną oświeceniowemu filozofowi, znajduje się obecnie w Narodowym Muzeum Historii Naturalnej[2]. Biorąc pod uwagę, że mózg zmarłego w 1650 roku Kartezjusza już od dawna nie istnieje, to właśnie jego czaszka posłużyła zespołowi naukowców do rekonstrukcji organu. Za pomocą metod paleoantropologicznych oraz kryminalistycznych naukowcy sprawdzili, czy czaszka Kartezjusza zawiera jakieś neuroanatomiczne wskazówki co do wyjątkowości myśliciela[3].

Przekazywana i odkupywana przez wieki czaszka Kartezjusza przebyła długą drogę, by w końcu dotrzeć do rąk francuskich naukowców podejmujących się zadania odtworzenia jej zawartości. Skanowanie metodą tomografii komputerowej dostarczyło badaczom wystarczających danych do rekonstrukcji 3D organu. Uzyskanie obrazu wnętrza czaszki pozwoliło na przeprowadzenie porównania z udostępnioną kolekcją 102 mózgów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu. Kolekcja ta stanowi przekrój wymiarów mózgu charakterystycznych dla homo sapiens. Dzięki temu możliwe stało się zaobserwowanie systematycznych różnic między rekonstruowanym mózgiem Kartezjusza a tym przekrojem.

Ilustracja 1: Widok rekonstrukcji 3D wnętrza czaszki Kartezjusza z perspektyw (a) prawobocznej, (b) frontalnej, (c) górnej, (d) lewobocznej, (e) tylnej i (f) dolnej[4].

Porównanie rekonstrukcji mózgu Kartezjusza z wykorzystaną próbą nie wykazało znaczących odstępstw w rozmiarach organu poza nieco wykraczającą poza średnią wysokością mierzoną od postawy czaszki do wierzchołka. Niemniej widoczna jest asymetria między półkulami modelu 3D. W okolicach kory czołowej i lewej ciemieniowej wykryto wybrzuszenia. Asymetria taka nie jest niczym niezwykłym dla mózgu współczesnego człowieka[5]. Wypukłość zauważona w modelowanym wnętrzu czaszki Kartezjusza znajduje się jednak w okolicach Pola Brodmanna 45 lewej półkuli związanego z funkcjami mowy.

Wspominając historię mózgu Einsteina, badacze spekulują nad związkiem między strukturą mózgu a wykazywaniem niezwykłych zdolności intelektualnych. Zauważają, że asymetria półkul koreluje ze zdolnościami muzycznymi. Einstein grał na skrzypcach, zaś Kartezjusz o muzyce pisał. Wciąż nie wydaje się jednak, by tego typu odkrycia dawały wystarczające podstawy dla tez o neuroanatomicznych źródłach geniuszu[6]