Problemy seksualne u kobiet są częste – ich występowanie może sięgać nawet 46,9% . W zakres objawów wchodzą m.in. trudności z osiągnięciem satysfakcji seksualnej, spadek libido, a także ból i dyskomfort pojawiający się w sytuacjach intymnych. Pomimo że jest to powszechny problem, badania nad przyczynami oraz leczeniem dysfunkcji seksualnych u kobiet nie zyskały należnej uwagi. Wiadomo, że etiologia kobiecych zaburzeń seksualnych (ang. female sexual dysfunction – FSD) jest wieloczynnikowa. Wykazano, że częstość występowania FSD wzrasta z wiekiem. FSD częściej występuje w grupach kobiet z niższym wykształceniem i bezrobotnych. Objawy mają tendencję do nasilania się w okresie menopauzy oraz w przebiegu przewlekłych chorób (Cayan i in., 2004).

Jednym ze schorzeń, które sprzyja występowaniu FSD jest choroba (zespół) Behçeta (ang. Behçet Disease - BD). Jest to układowe zapalenie naczyń, z którym współwystępują bolesne owrzodzenia jamy ustnej, narządów płciowych, skóry i oczu. Wśród objawów choroby znajdują się także zmiany reumatologiczne i neurologiczne. Choroba najczęściej pojawia się między 20 a 40 rokiem życia. Ogólną częstość występowania szacuje się na 1 przypadek na 10 000 osób. Co ważne, choroba Behçeta najczęściej występuje u osób zamieszkujących tereny basenu Morza Śródziemnego oraz Bliskiego i Dalekiego Wschodu (Yetkin, Celik, Hatemi i Kadioglu, 2013).

Z uwagi na to, że specyfika zespołu Behçeta w znaczny sposób może obniżać jakość życia pacjentów, podjęto badania, które miały na celu charakterystykę dysfunkcji seksualnych i objawów depresyjnych w przebiegu tej choroby.

Przebieg i wyniki badania

Badanie prowadzone było w Turcji. Wzięło w nim udział 25 aktywnych seksualnie kobiet, w okresie przedmenopauzalnym, chorujących na BD ze zmianami skórno-śluzówkowymi (średnia wieku – 34,76 ± 4,61). Wszystkie pacjentki miały afty w jamie ustnej, 8 z nich – owrzodzenia w okolicach narządów płciowych, a 14 – zmiany skórne. U żadnej z badanych nie występowały objawy o charakterze neurologicznym. Wszystkie pacjentki leczone były kolchicyną, nie otrzymywały jednak kortykosteroidów ani terapii interferonem, które potencjalnie mogłyby wpłynąć na otrzymane wyniki. Grupa kobiet z BD została podzielona na podgrupy, ze względu na kryterium występowania zmian w okolicach narządów rodnych. Grupę kontrolną stanowiło 27 zdrowych  i aktywnych seksualnie kobiet w zbliżonym wieku.

W badaniu wykorzystano Skalę Depresji Becka (Beck Depression Scale – BDI) oraz skalę do oceny funkcjonowania seksualnego kobiet (Female Sexual Function Index – FSFI). Pobrano także próbki krwi w celu oceny poziomu wybranych hormonów we krwi.

Analiza uzyskanych wyników wykazała, że kryterium depresji spełniało 32% kobiet z BD oraz 14,8% kobiet z grupy kontrolnej. Z kolei FSD zdiagnozowano u 56% pacjentek z BD i u 41% kobiet z grupy kontrolnej. Kobiety z BD uzyskały istotnie wyższy wskaźnik w podskali FSFI mierzącej dolegliwości bólowe związane z seksualnością (p = 0,03). W zakresie innych podskal (pożądania, podniecenia, lubrykacji, orgazmu, satysfakcji seksualnej) nie odnotowano różnic między grupami. Wyniki BDI korelowały ujemnie (p = 0,037,r = -0,30) z ogólną liczbą punktów w FSFI, a także z podskalami lubrykacji (p = 0,011, r = -0,36), satysfakcji (p = 0,041, r = -0,30) i bólu (p = 0,016, r = -0,35). Wyniki BDI ujemnie korelowały z sukcesem edukacyjnym oraz dochodami. Sukces edukacyjny pozytywnie korelował z pożądaniem (p = 0,019, r = 0,34), lubrykacją (p = 0,014, r = 0,36), orgazmem (p = 0,021, r = 0,34), satysfakcją (p = 0,033, r = 0,31) oraz ogólną liczbą punktów w FSFI (p = 0,01, r = 0,38). Z kolei poziom dochodów także był pozytywnie skorelowany z pożądaniem (p = 0,012), lubrykacją (p = 0,001, r = 0,51), orgazmem (p = 0,01, r = 0,39), satysfakcją (p = 0,012, r = 0,39), bólem (p = 0,03, r = 0,33) i ogólną liczbą punktów w FSFI (p = 0,003, r = 0,46).

Kobiety z BD miały niższy poziom testosteronu (p = 0,001) i DHEA-SO4 (prekursor m.in. testosteronu) (p = 0,003). Poziom testosteronu pozytywnie korelował z punktami w skali podniecenia (p = 0,048, r = 0,29). Poziom DHEA-SO4 także pozytywnie korelował z podnieceniem (p = 0,045, r = 0,30) i dodatkowo z orgazmem (p = 0,036, r = 0,32) i ogólną punktacją w FSFI (p = 0,041, r = 0,31).

Analiza poziomu objawów depresyjnych oraz funkcjonowania seksualnego w grupach kobiet z BD mających owrzodzenia w okolicach narządów płciowych i nie mających tego typu zmian nie wykazała żadnych istotnych różnic między grupami.

Dyskusja

Wyniki przytoczonego badania wykazały, że objawy depresyjne i zaburzenia funkcjonowania seksualnego częściej występują u kobiet chorujących na BD niż u kobiet zdrowych. Istotna statystycznie różnica odnosi się do wymiaru bólu związanego z seksualnością. Przyczyn tego stanu rzeczy upatruje się przede wszystkim w depresji będącej następstwem przewlekłej choroby, a także w niższym poziomie androgenów. Co więcej, zaobserwowano ujemną korelację między punktacją w BDI a FSFI, co oznacza że wraz ze wzrostem depresyjności spada jakość funkcjonowania seksualnego u kobiet.

Etiologia BD jest złożona, dlatego potrzeba systematycznych badań, aby wyjaśnić zarówno biologiczne przyczyny schorzenia, jak i znaczenie psychologicznych i społecznych czynników pośrednio wpływających na objawy. Badanie zwraca uwagę na fakt, że dysfunkcje seksualne są częstym objawem w przebiegu nawracających, przewlekłych chorób. Idealnym rozwiązaniem terapeutycznym wydaje się multidyscyplinarne podejście, w którym umiejętnie łączy się całość oddziaływań medycznych, psychologicznych oraz doradztwa psychoseksualnego. Omawiane badanie pośrednio zwraca także uwagę na wysokie rozpowszechnienie FSD w grupie zdrowych kobiet – kryteria diagnozy FSD spełniło aż 41% kobiet z grupy kontrolnej. Są to wyniki niepokojące - skłaniają do zwrócenia większej uwagi na ten problem.

Na podstawie:

Yetkin, D. O., Celik, O., Hatemi, G. i Kadioglu, P. (2013). Sexual dysfunction and depression in premenopausal women with mucocutaneous Behçet's disease. International journal of rheumatic diseases, 16(4), 463-468.

Literatura:

Cayan, S., Akbay, E., Bozlu, M., Canpolat, B. U. L., Acar, D. i Ulusoy, E. U. M. (2004). The prevalence of female sexual dysfunction and potential risk factors that may impair sexual function in Turkish women. Urologia Internationalis, 72(1), 52-57.