Stan padaczkowy

Stan padaczkowy
Powtarzanie się napadu padaczkowego w krótkich odstępach czasu lub też jego przedłużanie się  określane jest mianem stanu padaczkowego (łac. status epilepticus). Jest to jeden z neurologicznych stanów zagrożenia życia. Chory w stanie padaczkowym oprócz pierwszej pomocy wymaga specjalistycznego leczenia w szpitalu, zwykle na oddziale intensywnej terapii lub oddziale neurologicznym. Opóźnienie lubzaniechanie pomocy będzie miało poważne skutki ogólnoustrojowe i neurologiczne.
 
Definicja i rodzaje
 
O stanie padaczkowym mówimy wtedy, gdy napad trwa dłużej niż 10 minut lub przynajmniej dwa napady pojawiają się po sobie bez powrotu świadomości. Natomiast napady trwające ponad 5 minut określa się mianem „zagrażającego stanu padaczkowego”.
 
Stan padaczkowy może przebiegać jako:
 
  • drgawkowy – postać niosąca ze sobą większe ryzyko; wymaga szybkiego leczenia; bywa oznaką padaczki nieogniskowej lub dochodzi do niego w wyniku szerzących się zaburzeń z określonego obszaru padaczkorodnego;
  • bezdrgawkowy – to rodzaj stanu pomrocznego (zmiany w osobowości i zachowaniu – widoczne jako: "czujność", spowolnienie, dziwaczne zachowanie, omamy, paranoja, katatonia, zaburzneia pamięci, dezorientacja, zmiany nastroju – trwające około kilku tygodni; często zostaje nierozpoznany), który może zostac wywołany przez napady nieświadomości, napady częściowe złożone czy też występuje u pacjentów w śpiączce.
 
Czynniki ryzyka
 
Stan padaczkowy na ogół dotyczy skrajnych grup wiekowych – małych dzieci i osób starszych. Może też występować w pozostałych okresach życia. Należy wiedzieć, że u ponad połowy pacjentów przed wystąpieniem stanu padaczkowego nie obserwowano wcześniej napadów wskazujących na chorobę.
 
U 2/3 pacjentów w stanie padaczkowym lekarzom udaje się wykryć ostrą przyczynę lub czynniki indukujące jego wystąpienie. Do przykładowych zaliczamy:
 
  • gorączkę w przebiegu zakażeń (dzieci),
  • zmianę leków przeciwpadaczkowych (dzieci i dorośli),
  • nadmierne spożyciem alkoholu i innych środków odurzających (młodzież i dorośli),
  • udary, urazy i niedotlenienie mózgu (dzieci i dorośli),
  • wystąpienie guza mózgu (dzieci i dorośli),
  • zaburzenia metaboliczne, hipoglikemię, niedobory pierwiastkowe i zmęczenie (we wszystkich grupach wiekowych),
  • wady wrodzone (dzieci).
 
Pierwsza pomoc w stanie padaczkowym
 
Pierwsza pomoc udzielana przez świadków zdarzenia niczym nie różni się od pierwszej pomocy w przypadku napadu padaczkowego. Na początku warto zapamiętać lub zanotować godzinę wystąpienia napadu, by móc określić, czy napad trwa długo i nie przechodzi w stan zagrażający (powyżej 5 minut). Trzeba być gotowym do podjęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej, ponieważ w stanie padaczkowym dochodzi do kryzysu metabolicznego i fizjologicznego, który może spowodować nagłe zatrzymanie krążenia.

Jeśli napad padaczkowy przedłuża się lub niedługo po jednym pojawia się drugi, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer 112. Im dłużej zwlekamy z wezwaniem pomocy, tym bardziej rośnie ryzyko wystąpienia powikłań.
 
Leczenie stanu padaczkowego
 
Najistotniejsze jest wyeliminowanie prawdopodobnej przyczyny stanu padaczkowego, farmakologiczne przerwanie stanu padaczkowego (np. diazepam, lorazepam, klonazepam) oraz zabezpieczenie podstawowych parametrów życiowych i ich obserwowanie.

Należy zadbać o drożność dróg oddechowych np. poprzez umieszczenie w jamie ustnej rurki ustno-gardłowej; założyć większe wkłucie obwodowe (venflon do żyły) oraz wdrożyć tlenoterapię bierną.

Pacjentowi w stanie padaczkowym nie podajemy leków doustnie. Preferowana jest droga dożylna, następnie domięśniowa, doodbytnicza (wlewka) lub doszpikowa. Trzeba walczyć ze skutkami kryzysu fizjologicznego i metabolicznego, jak hipertermia, niedotlenienie, kwasica mleczanowa, hipoglikemia, niedociśnienie tętnicze.
 
Pacjentom należy wykonać podstawowe badania krwi (jeśli istnieje podejrzenie zatrucia – badania toksykologiczne; u chorych leczonych z powodu padaczki – poziom leków), elektroencefalogram, tomografię komputerową mózgu – później rezonans magnetyczny.
Przeprowadzenie punkcji lędźwiowej i pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego na posiew jest wskazane w przypadku występowania gorączki u pacjenta w stanie padaczkowym – nawet przy braku objawów oponowych.
 
Gdy podejrzewa się napad bezdrgawkowy, zaleca się wykonanie elektroencefalogramu (zwykle jest wynikiem wyładowań skroniowych lub czołowych) oraz podanie diazepamu lub lorazepamu, po którym obserwuje się poprawę stanu pacjenta. W badaniach laboratoryjnych można wykryć przyczynę tych napadów, jak np. hiperglikemię nieketonową, zaburzenia elektrolitowe, toksyczność leków np. litu, ogniskowe uszkodzenie mózgu np. zawał płata czołowego. Warto wiedzieć, że pacjenci z bezdrgawkowym stanem padaczkowym często są mylnie rozpoznawani i leczeni na oddziałach psychiatrycznych.

U osób z chorobą alkoholową przed rozpoczęciem leczenia hipoglikemii dożylną podażą glukozy, należy podać tiaminę.
 
Jeśli stan padaczkowy nie ustępuje, wówczas pacjent zostaje uśpiony za pomocą np. thiopentalu lub fenobarbitalu, a następnie zaintubowany i podłączony do respiratora. Ponadto stosuje się leki przeciwpadaczkowe jak kwas walproinowy lub lewetiracetam dożylnie. Wówczas leczenie powinno odbywać się na oddziale intensywnej terapii. Oprócz podstawowych parametrów życiowych, niezbędne jest monitorowanie EEG.
 
Część informacji z:
1. Rowland L. P., Pedley T. A. (red wyd. pol. Kwieciński H., Kamińska A. M.) Neurologia Merritta. Elsevier Urban&Partner. Wrocław 2014
2.  Mitręga K., Krzemiński T. Farmakoterapia stanów nagłych w praktyce lekarza dentysty. Czelej. Lublin 2012
3. Mańka I., Pierzchała K. Stan padaczkowy. Obraz kliniczny i postępowanie. © Aktualn Neurol 2010, 10 (4), p. 194-201 
4. Manji H., Connolly S., Dorward N., Kitchen N., Mehta A., Wills A., red. nauk. wyd. pol. Barycki J. Oksfordzki podręcznik neurologii, Czelej, Lublin 2010 (publikacja angielska: 2007)

Odpowiednia długość i wysoka jakość snu ma fundamentalne znaczenie dla jakości życia. Sen jest procesem istotnym dla odnowien... czytaj więcej
Między jakością snu a uzależnieniami lekowymi istnieje współzależność – zmiany w jednym z tych procesów znajdują odzwierciedl... czytaj więcej
Tekst autorstwa Agnieszki Kawuli   „Niechcący podsłuchałam, jak tata mówił do dziadka: – Po prostu mózg umiera. Czy Pan rozum... czytaj więcej
Autorką tekstu jest dr Ewa Krawczyk, właścicielka i autorka bloga Sporothrix Odra uważana jest często za tzw. łagodną chorobę... czytaj więcej