Przewlekła napadowa hemikrania (ang. chronic paroxysmal hemicrania, zespół Sjaastada) to rodzaj pierwotnych, krótkotrwałych bólów głowy. Występuje rzadko, jednak jej świadomość jest niezwykle istotna w diagnostyce różnicowej innych typów bólów głowy jak np. zespół Hortona (klasterowy ból głowy). Dotyczy głównie kobiet. W leczeniu, z bardzo dobrym skutkiem, stosowana jest indometacyna – należąca do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Przyczyny hemikranii napadowej
Do przyczyn występowania połowiczych bólów głowy zalicza się:
- guzy płata czołowego,
- idiopatyczne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe,
- chorobę naczyniową kolagenową.
Objawy przewlekłej hemikranii napadowej
W odróżnieniu od klasterowych bólów głowy, napad przewlekłej hemikranii napadowej trwa krócej (2-45 minut), a napady bólu występują z większą częstotliwością (5 lub więcej razy dziennie). Bardzo często napady są wywoływane ruchem głowy.
Ból obejmuje połowę głowy, okolicę oczodołową, nad oczodołem i czołowo-skroniową. Promieniuje do karku i ramienia. Ma charakter kłujący i szybko zwiększa swoją intensywność. Towarzyszy mu łzawienie z oka, uczucie zatkanego nosa, obrzęk powieki, częściowy zespół Hornera (mioza, ptoza, opadanie powieki) oraz objawy wegetatywne.
Ponadto chorzy wolą odpoczywać w spokojnym miejscu podczas ataku, natomiast w klasterowym bólu głowy – są pobudzeni i np. preferują chodzenie. Z przewlekłą hemikranią napadową zmagają się częściej kobiety – z klasterowym bólem głowy mężczyźni. Obydwa rodzaje bólu cechuje przebieg epizodyczny.
W diagnostyce istotny jest wywiad dotyczący bólu i badanie neurologiczne. Wykonywane są również badania neuroobrazowe.
Możliwości leczenia
W leczeniu bólu głowy ważne są trzy aspekty: psychologiczny, fizykalny i farmakologiczny. Wsparcie psychologiczne polega na uspokojeniu chorego i poinstruowaniu, jakie metody łagodzą ból np. odosobnienie, odpoczynek, unikanie stresu. Terapia fizykalna to identyfikacja czynników wywołujących napad i ich unikanie. W przypadku hemikranii napadowej ból jest wywoływany przez ruch głowy – pacjent powinien wiedzieć, że nie powinien wykonywać gwałtownych ruchów głowy, nagłego pochylania się, skręcania głowy na strony. Aspekt farmakologiczny w przypadku hemikranii jest bardzo znamienny. Ataki hemikranii ustępują po podaniu indometacyny. Leczenie rozpoczyna się od dawki 25 mg trzy razy dziennie. Jeśli przez 10 dni nie obserwuje się poprawy, wówczas dawka zostaje zwiększona do 50 mg, a następnie do 75mg trzy razy dziennie. Ból zwykle ustępuje po podaniu 50-250 mg na dobę.
Do objawów ubocznych terapii indometacyną zaliczamy dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, przez co należy stosować najniższą, skuteczną dawkę. Ponadto zaleca się stosować inhibitory pompy protonowej w celu osłony żołądka. Warto wiedzieć, że ból w hemikranii napadowej dobrze reaguje na inhibitory cyklooksygenazy II, które nie powodują aż tylu objawów ubocznych, jak indometacyna.
Pacjent powinien prowadzić tzw. dzienniczek bólu, w którym będzie zapisywał datę i godzinę wystąpienia bólu, nasilenie i czas trwania bólu, przyjmowany lek i jego dawkę oraz ocenę skuteczności leku i prawdopodobny czynnik, który wywołał napad bólowy. Prowadzenie dzienniczka pozwoli lepiej współpracować pacjentowi z lekarzem i wybrać najlepszy model leczenia.
Opracowano na podstawie:
- Rowland L. P., Pedley T. A. (red wyd. pol. Kwieciński H., Kamińska A. M.) Neurologia Merritta. Elsevier Urban&Partner. Wrocław 2014
- Manji H., Connolly S., Dorward N., Kitchen N., Mehta A., Wills A., red. nauk. wyd. pol. Barycki J. Oksfordzki podręcznik neurologii, Czelej, Lublin 2010 (publikacja angielska: 2007)
- Zaidat O.O., Lerner A.J. wyd. I polskie, red. H. Kwieciński, Neurologia. The Little Black Book. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010
