Cysticerkoza, zwana też wągrzycą to choroba pasożytnicza wywołana przez jaja i larwy tasiemca uzbrojonego (łac. Taenia solium). Obszary występowania tej parazytozy to kraje Azji, Afryki, Ameryki Środkowej i Południowej oraz Europy Wschodniej i Środkowej, a także południowo-zachodnich rejonów Stanów Zjednoczonych.
Drogi infestacji
Człowiek infekuje się poprzez zjedzenie niezbadanego, surowego bądź niedogotowanego mięsa wieprzowego z larwami tasiemca (tasiemczyca) lub innej zanieczyszczonej żywności. Rzadziej dochodzi do autoinwazji drogą analno-oralną, czy też odwrócenia perystaltyki jelit. Warto wiedzieć, że wągrzyca występuje u wegetarian z terenów endemicznych (zjadanie żywności zanieczyszczonej jajami, czyli wągrami tasiemca uzbrojonego).
Objawy inwazji
Cysticerkoza może przebiegać w kilku różnych postaciach, w zależności od rozmieszczenia wągrów. Wyróżniamy postacie: miąższową, podpajęczynówkową (oponowa), wewnątrzkomorową i rdzeniową.
Postać miąższowa
- napady drgawkowe ogniskowe lub uogólnione,
- wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe z towarzyszącymi bólami głowy i obrzękiem tarczy nerwu wzrokowego,
- objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
- porażenie połowicze, zaburzenia czucia, niedowidzenie połowicze,
- ataksja, jeśli doszło do zajęcia móżdżku,
- objawy udaru jeśli wtórnie doszło do zajęcia naczyń krwionośnych,
- otępienie, apatia, zaburzenia emocjonalne, zaniki pamięci.
Postać podpajęczynówkowa
- bóle głowy, przewlekłe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- wodogłowie niekomunikujące,
- zapalenie pajęczynówki,
- zablokowanie krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego.
Postać wewnątrzkomorowa
- wodogłowie obturacyjne w wyniku zablokowania krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego,
- wągry mogą zmieniać położenie w komorach mózgowych, co sprawia, że wodogłowie będzie miało objawy przemijające,
- ryzyko nagłego zgonu, bez wcześniejszych objawów,
- współwystępuje z postacią podpajęczynówkowa.
Postać rdzeniowa
- jest bardzo rzadka,
- zmiany dotyczą opony twardej – poza rdzeniem w odcinku szyjnym, wewnątrzrdzeniowo w odcinku piersiowym.
Podejrzenie cysticerkozy może zostać wysnute na podstawie badań obrazowych z kontrastem (odczyn zapalny nasilający się po obumarciu larw, następujący po wielu latach od zakażenia, co też koreluje z pierwszymi objawami; wodogłowie, zwapnienia, wzmocnienie obrazu żywych wągrów) i serologicznych (są dodatnie) oraz analizie płynu mózgowo-rdzeniowego (obecna pleocytoza, podwyższenie ciśnienia, leukocytoza, podwyższenie białka, niski poziom glukozy lub brak zmian). Ostateczne rozpoznanie stawia się dopiero po wykonaniu badań parazytologicznych.
Możliwości leczenia
Terapia wągrzycy opiera się na stosowaniu środków przeciwrobaczych, jak albendazol i parazykwantel, jeśli w badaniach obrazowych z kontrastem zostają uwidocznione żywe wągry tasiemca. Leczenie przeciwpasożytnicze może nasilać objawy neurologiczne. Parazykwantel powodując obumieranie wągrów może doprowadzić jednocześnie do wystąpienia napadów drgawkowych.
Ponadto zalecane jest leczenie objawowe m.in. leki przeciwpadaczkowe. Jeśli napady są oporne na leczenie farmakologiczne, wówczas lekarz rozważa chirurgiczne usunięcie wągrów. W łagodzeniu objawów podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych, zapobiegania obrzękowi mózgu i hamowaniu reakcji zapalnej na obecność pasożytów, korzystne jest włączenie kortykosteroidów np. deksametzonu.
Na podstawie:
- Rowland L. P., Pedley T. A. (red wyd. pol. Kwieciński H., Kamińska A. M.) Neurologia Merritta. Elsevier Urban&Partner. Wrocław 2014
- Manji H., Connolly S., Dorward N., Kitchen N., Mehta A., Wills A., red. nauk. wyd. pol. Barycki J. Oksfordzki podręcznik neurologii, Czelej, Lublin 2010 (publikacja angielska: 2007)
- Zaidat O.O., Lerner A.J. wyd. I polskie, red. H. Kwieciński, Neurologia. The Little Black Book. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010
- Pawłowski Z. Choroby zakaźne i pasożytnicze. Zdzisław Dziubek (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003
