Kobieta chora na padaczkę, podobnie jak kobiety zmagające się z innymi chorobami przewlekłymi, boryka się z problemami dotyczącymi wyboru bezpiecznej dla jej zdrowia metody antykoncepcji i planowania ciąży. Wbrew wielu opiniom, zwykle osób nie mających nic wspólnego z medycyną, kobieta chorująca na padaczkę może donosić ciążę, urodzić zdrowe dzieci, opiekować się nimi i wychowywać, a w razie potrzeby rozpocząć właściwą antykoncepcję hormonalną.
 
Płodność kobiet chorych na padaczkę
 
Kobiety mające padaczkę, zwłaszcza z ogniskiem płacie skroniowym, mogą doświadczać dysfunkcji seksualnych, w szczególności obniżenia popędu płciowego. Słabiej odczuwają potrzeby seksualne, raczej nie fantazjują, mają opory przez zainicjowaniem bliskiego kontaktu. Nie oznacza to jednak, że nie są w stanie osiągnąć satysfakcji seksualnej.
 
Warto wiedzieć, że w wyniku napadów padaczkowych dochodzi w organizmach kobiet do zmian hormonalnych (dotyczących hormonów podwzgórzowych i przysadkowych) skutkujących hiperprolaktynemią, zaburzeniami miesiączkowania, przedwczesnym wygasaniem czynności jajników bądź wystąpieniem zespołu policystycznych jajników. Zaburzenia płodności u kobiet chorujących na padaczkę wynikają też z farmakoterapii – głównie z powodu leczenia kwasem walproinowym.
 
Antykoncepcja hormonalna kobiet chorych na padaczkę
 
Doustna antykoncepcja hormonalna może wywierać negatywny wpływ na organizmy wszystkich kobiet, zwłaszcza palących papierosy i mających skłonności do występowania stanów zakrzepowo-zatorowych (do czego predysponuje m.in. obecność czynnika V Leiden i niedobór antytrombiny III). Antykoncepcja hormonalna może być nieskuteczna z powodu nieregularnego przyjmowania tabletek, celowego pomijania dawek i zapominania o nich. U kobiet chorych na padaczkę skuteczność takiej antykoncepcji dodatkowo jest osłabiona przez interakcje leków przeciwpadaczkowych z hormonalnymi. Do takiej sytuacji dochodzi podczas leczenia przeciwpadaczkowego substancjami indukującymi enzymy wątrobowe z grupy P450 (CYP) 3A4 :
 

 
Leki z powyższymi substancjami przyspieszają metabolizowanie leków hormonalnych i tym samym osłabiają ich działanie. Dochodzi do obniżenia poziomu estrogenów i progesteronu we krwi, co sprawia, że antykoncepcja przestaje być skuteczna. Warto wiedzieć, że leki indukujące enzymy negatywnie wpływają na wytwarzanie czynników krzepnięcia w wątrobie, co też wymaga suplementacji witaminy K już miesiąc przed porodem.
 
Poziom leku antykoncepcyjnego raczej nie zmienia się pod wpływem interakcji z kwasem walproinowym, gabapentyną, tagabiną, lewetiracetamem i pregabaliną. Wpływ lamotryginy na poziom hormonów jest niepewny, dlatego nie powinno się jej stosować przy doustnej antykoncepcji hormonalnej. Hormony mogą jednak obniżać jej poziom we krwi, przez co dochodzi do występowania niekontrolowanych napadów padaczkowych. Jeśli leczenie przeciwpadaczkowe obejmuje oprócz lamotryginy kwas walproinowy, wówczas nie obserwuje się aż tak drastycznego obniżenia jej stężenia we krwi.
 
Jeśli kobiety leczone są lekami przeciwpadaczkowymi indukującymi enzymy wątrobowe, zaleca się by przyjmowały tabletki hormonalne zawierające minimum 50 mikrogramów estrogenów. Jeśli podczas stosowania tych preparatów pojawią się objawy wskazujące na obniżenie skuteczności antykoncepcji, takie jak plamienia i krwawienia międzymenstruacyjne, wówczas kobieta powinna zgłosić się do ginekologa w celu zmodyfikowania dawki leku hormonalnego lub jego zamiany. Znane są też opinie, że doustna antykoncepcja hormonalna z estrogenami może indukować napady padaczkowe. Na chwilę obecną nie są w pełni poznane interakcje leków przeciwpadaczkowych z antykoncepcją zawierającą wyłącznie progestagen, aplikowanych jako plaster transdermalny, w formie iniekcji domięśniowych, czy implantów. U kobiet chorych na padaczkę prawdopodobnie najmniej oddziałującą z lekami przeciwpadaczkowymi jest wkładka domaciczna z levonorgestrelem.
 
Na podstawie:
1. Manji H., Connolly S., Dorward N., Kitchen N., Mehta A., Wills A., red. nauk. wyd. pol. Barycki J. Oksfordzki podręcznik neurologii, Czelej, Lublin 2010 (publikacja angielska: 2007)
2. Grzyb E. et all. Padaczka, stosowane leki a zaburzenia funkcji rozrodczych kobiet. Przegląd Lekarski 2014/71/10 
3.OBG Management, 2011; 23 (6): 18–24 
Blenke-Krysiak I., Garczyk D., Jankowski R. Pielęgniarstwo neurologiczne. PZWL. Warszawa 2012