Echinokokoza to inwazja pasożytnicza wywołana przez tasiemce bąblowcowe (z rodzaju Echinococcus). Wyróżniono dwie postaci choroby, w oparciu o rodzaj tasiemca, który powoduje chorobę. Inwazja Echinococcus granulosus – skutkuje pojawieniem się jednokomorowej torbieli bąblowcowej, natomiast w przypadku Echinococcus multilocularis stwierdza się występowanie torbieli wielokomorowych.
 
Żywiciele pośredni bąblowców
 
Żywicielem pośrednim Echinococcus granulosus są ssaki, a zwłaszcza bydło i owce, a także człowiek (tzw. żywiciel poronny) po kontakcie z zainfekowanym kałem psa. W fazie pośredniej tego bąblowca u nosicieli rozwijają się torbiele bąblowcowe. Inwazja pasożytem występuje głównie w krajach, gdzie w hodowli owiec i bydła wykorzystywane są również psy. Zainfekować można się w każdym wieku, ale najczęściej chorują dzieci z terenów wiejskich.
 
Żywicielem pośrednim Echinococcus multilocularis są dzikie zwierzęta, jak lisy. Żywicielem ostatecznym rzadziej są psy domowe. Bąblowiec ten występuje endemicznie na półkuli północnej Ziemi, ale przypadki inwazji pasożytem są notowane na całym świecie. Wystąpienie zakażenia u człowieka przypada zwykle na okres 5.-7. dekady życia.
 
Objawy echinokokozy
 
Torbiele na ogół lokalizują się w płucach i wątrobie. Jeśli dojdzie do naruszenia bariery płucnej, wówczas pasożyt może rozsiać się po innych narządach, w tym także w mózgu.
Torbiele w mózgu występują u około 2% zainfekowanych ludzi. Warto też wiedzieć, że objawy neurologiczne rozwijają się także u osób z torbielami zlokalizowanym w kościach czaszki lub kręgosłupa. Pojawienie się bąblowca w sercu może skutkować udarem mózgu w mechanizmie zatorowym.
 
W przypadku Echinococcus granulosus torbiele występują pojedynczo, są duże i kuliste. Zwykle lokalizują się w półkulach mózgu, ale można je również znaleźć w komorach mózgu, przestrzeni podpajęczynówkowej i podtwardówkowej oraz w móżdżku i rdzeniu kręgowym.
Echinococcus multilocularis wytwarza małe torbiele, występujące śródmiąższowo w skupiskach. W tym przypadku przebieg choroby jest szybszy i niestety bardziej nasilony.
 
Objawy echinokokozy w mózgu stają się bardziej dostrzegalne w miarę przyrastania torbieli bąblowcowej. Wówczas obejmują:
- nadciśnienie wewnątrzczaszkowe i drgawki,
- objawy charakterystyczne dla guzów mózgu w danym obszarze mózgu,
- objawy korzeniowe i uciskowe rdzenia kręgowego w przypadku zajęcia kręgosłupa (bóle korzonkowe, parestezje kończyn, rwa, niedowłady i porażenia, nieotrzymanie moczu i stolca itd.)
 
Diagnostyka echinokokozy
 
Umiejscowienie zmian w obrębie narządów można określić wykonując badania neuroobrazowe jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny głowy. Samo obrazowanie bardzo rzadko pozwala wykryć, że torbiel zawiera tasiemca bąblowcowego. Ostateczne rozpoznanie stawiane jest po zabiegu chirurgicznym polegającym na całkowitym usunięciu zmiany. Nie wolno wykonywać biopsji powyższych torbieli z uwagi na ryzyko rozwinięcia się reakcji alergicznej lub nawet anafilaksji.
 
W przebiegu bąblowicy rdzenia kręgowego często dochodzi do złamań kompresyjnych kręgów, które można zdiagnozować wykonując klasyczne zdjęcie rentgenowskie.
Próby wątrobowe w przypadku zajęcia wątroby są w normie. Rzadko obserwuje się eozynofilię, za wyjątkiem sytuacji pęknięcia torbieli. W około 60-90% przypadków wyniki serologiczne są dodatnie. Jednak nie są one wiarygodne z uwagi na fakt, iż są dodatnie w przypadku inwazji różnych pasożytów.
 
Leczenie i profilaktyka echinokokozy
 
Leczenie bąblowicy polega na usunięciu w całości torbieli zawierającej tasiemca, co niestety udaje się wykonać u około ¼ pacjentów. Stosowanie leków przeciwpasożytyniczych jak np. albendazol, pozwala na zmniejszenie wielkości torbieli i tym samym zmniejsza ryzyko wystąpienia reakcji immunologicznych podczas usuwania torbieli z bąblowcem. Wieloletnie leczenie albendazolem może doprowadzić do zniszczenia torbieli z pasożytem.
 
Na echinokokozę nie ma szczepionki. Jedynym sposobem uniknięcia inwazji jest higieniczny tryb życia. Należy unikać ekspozycji na wydaliny nieznanych zwierząt, a także nie zbierać leśnych owoców na niskich krzaczkach. Wszelkie jagody, maliny, jeżyny i grzyby przed spożyciem trzeba dokładnie umyć (gdyż mogły zostać zainfekowane moczem np. lisa). Odradza się próbowania grzybów na surowo zaraz po zerwaniu. Po każdym leśnym spacerze, grzybobraniu i owocobraniu należy się dokładnie umyć, ze szczególnym zwróceniem uwagi na dokładne umycie rąk wodą z mydłem.
 
Na podstawie: