Układ pozapiramidowy to część ośrodkowego układu nerwowego, która wraz z układem piramidowym jest odpowiedzialna za prawidłowe poruszanie się i utrzymywanie właściwego napięcia mięśni szkieletowych człowieka. Układ pozapiramidowy współpracuje z piramidowym na zasadzie automatyzacji czynności, które wcześniej były kontrolowane przez układ piramidowy. Układ pozapiramidowy jest utworzony przez prążkowie, istotę czarną, jądra: czerwienne, niskowzgórzowe, wzgórzowe, niskowzgórzowe, konarowo-mostowe oraz pewną część kory przedruchowej.
 
Gdy dochodzi do uszkodzenia układu pozapiramidowego, pojawiają się charakterystyczne objawy jak zaburzenia chodu, spowolnienie ruchowe, drżenia i sztywność mięśniowa. Stanami, w których stwierdza się takie uszkodzenie, są:
 

 
Ponadto objawy pozapiramidowe mogą wystąpić jako efekt uboczny terapii lekami przeciwpsychotycznymi (neuroleptyki). Stąd istotne jest, by leczenie tymi środkami rozpoczynać w szpitalu i pod kontrolą lekarza psychiatry. Objawy pozapiramidowe polekowe powinny zostać ocenione wg Skali Objawów Pozapiramidowych Simpsona–Angusa.
 
Zaburzenia chodu

Sposób poruszania się może być hiperkinetyczny, czyli taki, w którym są obecne: ruchy pląsawicze, atetoza, dystonia, mioklonie, tiki, balizm i drżenia; bądź też hipokinetyczny, „ubogi”, niepewny i spowolniały, typowy dla choroby Parkinsona. Chory sprawia wrażenie, jakby chodził ostrożnie. Obserwowane są zaburzenia równowagi i zwiększa się ryzyko upadków. W chorobie Huntingtona dołączają się jeszcze mimowolne ruchy pląsawicze (hiperkineza), a w chorobie Parkinsona są charakterystyczne przymrożenia w trakcie wykonywania ruchu i chodzenia oraz bradykinezja.
 
Spowolnienie ruchowe

Zwane też bradykinezją, to niezdolność do wykonywania szybkich, sprawnych i pełnych ruchów. Obserwuje się także opóźnienie w zainicjowaniu czynności ruchowej. Bradykinezja ma tendencję do progresji w akinezję. Akinezja to bezruch, czyli brak zdolności do wykonywania jakiegokolwiek ruchu. Skutkiem spowolnienia ruchowego są zatem zaburzenia płynności ruchów celowych.
 
Drżenia (tremor)

To drgania przeciwległych grup mięśniowych, najlepiej widoczne w dystalnych częściach kończyn (dłonie, palce). Drżenia na ogół wcześniej występują w kończynach górnych, później w dolnych. Mogą też pojawić się w obrębie mięśni głowy (w tym żuchwa, usta) i szyi. W chorobie Parkinsona obserwujemy drżenia spoczynkowe, czyli nasilające się w spoczynku, a ustępujące podczas wykonywania czynności. Gdy dotyczą palców rąk, wtedy obserwowane są jako „ruch liczenia pieniędzy” lub „kręcenia pigułek”. Drżenia te mogą występować i nasilać się na skutek emocji i stresu.
 
Sztywność mięśniowa

Wynika ze zwiększenia napięcia mięśniowego. Może występować w spoczynku lub podczas biernego wykonywania ruchów kończyną pacjenta. Podczas badania jest wyczuwana jako sztywność typu rury ołowianej (stały opór podczas biernego poruszania kończyną pacjenta) lub typu koła zębatego (opór występuje stopniowo, przeskakując podczas biernych ruchów kończyną).
 
Na podstawie: