Choroba Alzheimera (ang. Alzheimer disease) to jedna z powszechniejszych chorób neuropsychiatrycznych dotycząca głównie osób w podeszłym wieku. Cechuje ją postępujące uszkodzenie mózgu (neurodegeneracja), którego nie da się odwrócić. Choroba Alzheimera jest uznawana za najczęstszą postać otępienia. Otępienie, demencja (łac. ang. dementia) to osłabienie możliwości umysłowych spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Nie jest procesem fizjologicznym wynikającym ze starzenia się ludzi i utrudnia normalne funkcjonowanie bio-psycho-społeczne człowieka.
 
Statystyka choroby Alzheimera
 
Szacuje się, że na świecie żyje około 15-21 milionów osób z chorobą Alzheimera. W Polsce liczba ta może wynosić około 350 tysięcy. Wraz z wiekiem wzrasta występowanie choroby. Pierwsze objawy często pojawiają się koło 65 roku życia, ale mogą też wystąpić nieco wcześniej.
 
Przyczyny choroby
 
Choroba Alzheimera jest spowodowana odkładaniem się w mózgu dwóch rodzajów białek. Są znane jako beta-amyloid i białko tau. Pierwsze z tych białek, akumuluje się w przestrzeniach międzykomórkowych (pomiędzy neuronami), tworząc blaszki starcze. Natomiast białko tau odkłada się w neuronach. Powoduje to zaburzenie funkcjonowania neuronów w mózgu. Neurony ulegają degeneracji i wreszcie obumierają. Opisywane zjawisko doprowadza do stopniowego pojawiania się objawów alzheimerowskich. Obserwuje się korelację między stopniem degeneracji a progresją choroby.
 
Symptomatyka choroby Alzheimera

Główne objawy choroby Alzheimera przedstawione zostały przez Kanadyjskie Towarzystwo Alzheimerowskie. Znajomość tych objawów ułatwia wysunięcie podejrzenia tej choroby:
 

 
Przebieg choroby Alzheimera
 
Choroba Alzheimera zaczyna się niewinnie. Jej przebieg jest zmienny, ale stopniowy, bez nagłych, gwałtownych zaostrzeń. Należy pamiętać, że każda osoba choruje inaczej. W początkowym stadium choroby objawy są słabo wyrażone. Raczej nikt nie przykłada do nich znaczącej uwagi. To przede wszystkim zapominanie drobnych spraw, łagodne trudności z orientacją w czasie i miejscu oraz z koncentracją. Chory ma problemy z odtwarzaniem nowych informacji i zdarzeń. Z czasem obserwuje się trudności w doborze słów i nazywaniu "rzeczy po imieniu".
 
W miarę progresji choroby przybierają na sile deficyty w zakresie czynności samoobsługowych. Zdominowany zostaje również nastrój i samopoczucie chorego. Obserwowane są jeszcze wyraźne zmiany osobowości. Utrudnione zostaje myślenie abstrakcyjne, przewidywanie skutków podejmowanych działań i odbiór rzeczywistości. Objawy te w efekcie uniemożliwiają pełnienie ról społecznych i zawodowych.
 
Po okresie wczesnych dolegliwości, zaburzenia pamięci potęgują się. Chory nie jest w stanie zapamiętać i odtworzyć nowych i zdarzeń. Pogłębiają się zaburzenia orientacji w czasie i miejscu, do tego stopnia, że chory zaczyna się gubić we własnym domu i znanym mu wcześniej otoczeniu. Nie rozróżnia teraźniejszości od przeszłości. Staje się bardziej roztargniony. Nie rozpoznaje twarzy znajomych, bliskich osób i członków rodziny. Zapomina ich imiona. Ciągle pyta o to samo. Traci samodzielność w wykonywaniu prostych czynności codziennych. Ma trudności z ubieraniem się, spożywaniem posiłków, czy nawet skorzystaniem z toalety. Bałagani, chowa przedmioty w niespodziewanych miejscach i często ma problem z ich odnalezieniem.
 
Wyostrzają się zmiany w zachowaniu i osobowości. Chory może być pobudzony, wybuchowy, zmienny, niechętny do współdziałania, wrogo nastawiony do otoczenia, a nawet agresywny. Towarzyszy temu depresja oraz objawy psychotyczne, jak np. urojenia trucia, czy różnego typu omamy. Niektórzy nie są w stanie rozpoznać swojego odbicia w lustrze. Pojawiają się zachowania autystyczne. Z chorym ciężko nawiązać kontakt i on sam nie wykazuje zainteresowania interakcją z powodu specyfiki choroby. Zasób słownictwa znacznie ubożeje. Rozmowy stają się bezwątkowe. Z biegiem czasu chory wypowiada jedynie sylaby, proste, kilkuliterowe słowa, dźwięki lub popada w całkowity mutyzm. Może wykazywać sprzeczne reakcji na emocje np. śmieje się z tragedii, płacze z powodu szczęśliwych wydarzeń. Ponadto osoby chore tracą swoje wcześniejsze zainteresowania. Ich praktykowanie już nie daje im satysfakcji.
 
Dochodzi także do ograniczeń ruchowych. Chorzy mają trudności z utrzymaniem równowagi, przybierają pozycję w przodopochyleniu, a ich chód jest niepewny. Wykazują tendencję do upadków. W przebiegu choroby, na każdym z etapów mogą pojawić się napady padaczkowe.
 
W krańcowym stadium dolegliwości "wpędzają" chorego do łóżka. Obserwuje się dramatyczne zaburzenia pamięci świeżej i dawnej. Nasilają się objawy fizyczne, jak nietrzymanie moczu, stolca, zaburzenia połykania (dysfagia), które doprowadzają do wyniszczenia i odwodnienia organizmu. Z uwagi na osłabienie organizmu, zwiększa się ryzyko poważnych infekcji układu oddechowego, które mogą doprowadzić do zgonu. Z powodu stałego przebywania w łóżku, niedożywienia i deficytów w pielęgnacji, na skórze mogą rozwinąć się trudnogojące odleżyny. Niestety, od rozpoznania pierwszych objawów choroby Alzheimera, pacjent żyje od około 8 do 10 lat.
 
Na podstawie: