Ryzyko wystąpienia neuropatii cukrzycowej w populacji diabetyków rośnie wraz z wiekiem chorych (Szczyrba, Kozera, Bieniaszewski, Nyka, 2010). Etiologia tego schorzenia jest wieloczynnikowa. Źródeł neuropatii cukrzycowej obecnie upatruje się w zaburzeniach metabolicznych oraz naczyniowych dotyczących szczególności kapilar odżywiających nerwy (Szczyrba, Kozera, Bieniaszewski, Nyka, 2010). Polineuropatia cukrzycowa jest chorobą przewlekłą z możliwymi etapami remisji oraz nawrotów.

Umownie zaburzenie to obejmuje: neuropatię ruchową, czuciową oraz autonomiczną (Kamińska, Bronisz, Kamiński, Junik, 2004). W wyniku neuropatii ruchowej postępuje zanik mięśni oraz ograniczona zostaje ruchomość stawów. Neuropatia czuciowa upośledza odczuwanie bólu, temperatury, dotyku i czucia głębokiego. Natomiast neuropatia autonomiczna wpływa na funkcjonowanie krwioobiegu.

Objawy, które mogą wystąpić w przebiegu neuropatii cukrzycowej to m.in.:

• zaburzenia czucia w tym dolegliwości bólowe oraz parastezje,
• osłabienie lub zniesienie odruchów głębokich z kończyn dolnych,
• potencja,
• zaburzenia związane z funkcjonowaniem układu moczowego,
• niedowłady,
• osłabienie oraz możliwy zanik mięśni,
• omdlenia,
• zawroty głowy,
• męczliwość, osłabiona tolerancja wysiłku,
• zaburzenia równowagi,
• zaburzenia związane z funkcjonowaniem układu trawiennego,
• zaburzenia związane z funkcjonowaniem układu wydzielniczego.*

* na podstawie (1), (2), (3).
 

Obserwacje psychologa

Pacjent cierpiący na polineuropatię cukrzycową może wykazywać istotne zmiany w sferze emocjonalnej ale także poznawczej. Przede wszystkim psycholog może zaobserwować obniżony nastrój podstawowy, który może przekształcić się w pełnoobjawową depresję (Szczyrba, Kozera, Bieniaszewski, Nyka, 2010). Tło funkcjonowania pacjenta jest zdominowane przez przeżywanie lęku. Chory może skarżyć się na zaburzenia snu oraz dysfunkcje poznawcze. Ponadto w większości przypadków, pacjenci cierpiący na zaburzenia erekcji w przebiegu cukrzycy, skarżą się również na problemy w sferze życia seksualnego (Dęmbe, Jasik, Stawicki, Karnafel, 2004). W tym obszarze możliwe jest wystąpienie np. anorgazmii, dyspareunii i innych dysfunkcji seksuologicznych.
 

Proces diagnostyczny

Proces diagnostyczny w przypadku neuropatii cukrzycowej jest bardzo rozbudowany. Rolą lekarza jest skrupulatna ocena zaburzeń w postaci dokładnego wywiadu, odpowiednich badań przedmiotowych oraz analiza cyklicznych badań kontrolnych diabetyków (Szczyrba, Kozera, Bieniaszewski, Nyka, 2010). Natomiast zadania psychologa nastawione są na diagnostykę i redukcję objawów z kręgu emocjonalnego, poznawczego oraz behawioralnego. Przede wszystkim terapeuta zajmuje się wieloma aspektami funkcjonowania chorego. Pracuje nad możliwymi zaburzeniami emocjonalnymi tj.: depresja, zaburzenia lękowe, fobie. Redukuje oraz modyfikuje schematy w sferze poznawczej np. dotyczące samooceny, stygmatyzacji. Ważna jest również psychoedukacja, która pomaga choremu zrozumieć chorobę, wynikające z niej ograniczenia ale też podkreśla pozytywne aspekty życia pacjenta. Osoba, która rozumie swoje schorzenie, jest w stanie je bardziej kontrolować i szybciej godzi się ze swoją sytuacją. Terapeuta analizuje też style radzenia sobie z chorobą. Jeśli zaobserwuje nieadekwatne sposoby radzenia sobie z sytuacją trudną, wprowadza odpowiednie interwencje.

Analiza całościowa

Tylko całościowa analiza sytuacji chorego umożliwi zaplanowanie danych interwencji terapeutycznych. Innymi słowy psycholog analizuje problem z perspektywy pacjenta i jego otoczenia. Bowiem ocena zasobów samego chorego oraz jego wsparcia społecznego daje pełny obraz funkcjonowania diabetyka. Również obecna lub przeszła konfiguracja tych czynników decyduje o charakterze adaptacji pacjenta do życia z chorobą przewlekłą. Ponadto aspekt behawioralny jest nie tylko odzwierciedleniem jakości życia psychicznego osoby, ale także obrazuje jego funkcjonowanie poznawcze. Ocena funkcji kognitywnych jest bazą do wyboru metod rehabilitacji neuropsychologicznej. Jednak równie ważne jest podkreślenie aspektów pozytywnych funkcjonowania pacjenta, które stanowią rezerwuar jego zasobów.

Literatura:
1.Dęmbe, K., Jasik, M., Stawicki, S., Karnafel, W. (2004). Patogeneza i częstość zaburzeń erekcji u chorych na cukrzycę. Seksuologia Polska, 2(2), 51-54.
2. Kamińska, A., Bronisz, A., Kamiński, M., Junik, R. (2004). Cukrzycowa neuroartropatia Charcota. Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna, 4(3), 175-174.
3. Szczyrba, S., Kozera, G., Bieniaszewski, L., Nyka, W. M. (2010). Neuropatia cukrzycowa-patogeneza, rozpoznawanie, zapobieganie, leczenie. InForum Medycyny Rodzinnej (Vol. 4, No. 5, pp. 339-355).