Koitalne bóle głowy, znane jako bóle głowy związane z aktywnością seksualną, dotyczą około 1% populacji. Jak nazwa wskazuje, pojawiają się podczas aktywności seksualnej i wpływają na jakość życia intymnego. Opisywane bóle głowy częściej dotyczą mężczyzn, a objawy są zwykle obserwowane po 40. roku życia.
Cykl reakcji seksualnych i zmiany fizjologiczne
W cyklu reakcji seksualnych człowieka wyróżniamy cztery fazy. Pierwszą z nich jest faza podniecenia, drugą – plateau, czyli utrzymanie i wzmocnienie podniecenia. Następnie pojawia się orgazm, po którym następuje faza odprężenia. Zarówno w fazie plateau, jak i podczas orgazmu zachodzą typowe przemiany fizjologiczne. Oprócz charakterystycznych dla każdej płci, występują jeszcze ogólne, jak: hiperwentylacja, przyspieszenie pracy serca i wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Na skutek hiperwentylacji dochodzi zaś do obkurczenia naczyń krwionośnych w mózgu. Aktywność seksualna wiąże się także ze zmianami napięcia mięśniowego. Można powiedzieć, że stanowi swego rodzaju „test” wydolności krążeniowo-oddechowej.
Przyczyny koitalnych bólów głowy
Ból głowy związany z aktywnością seksualną może pojawić się w fazie narastania napięcia seksualnego, tuż przed orgazmem. Wówczas mówimy o bólu preorgazmicznym, który najprawdopodobniej jest związany ze wzrostem napięcia mięśniowego.
Pojawienie się bólu głowy w fazie orgazmu, świadczy o orgazmicznych bólach głowy, a wynikają one z przyczyn hemodynamicznych (wzmożenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego, nieprawidłowa autoregulacja naczyń krwionośnych).
Ból koitalny głowy nie jest związany z wadami anatomicznymi i nowotworami mózgu. Ból koitalny może wystąpić podczas masturbacji i polucji nocnych. Zdrada partnera raczej nie skutkuje zwiększeniem częstości występowania bólu.
W etiologii choroby wskazuje się również na czynniki metaboliczne i hormonalne. Ponadto, bóle orgazmiczne mogą wynikać z uwolnienia neurokinin, serotoniny i katecholamin w okolicy naczyń krwionośnych.
Objawy koitalnych bólów głowy
O bólu koitalnym mówimy jeśli jest on wywołany wyłącznie przez aktywność seksualną. Ból preorgazmiczny występuje wówczas, gdy narasta podniecenie. Jest odczuwany jako tępy i obustronny, zlokalizowany głównie w potylicy i szyi. Towarzyszy mu odczucie napięcia mięśni szyi i /lub żuchwy. Wyliczono, że pojawia się średnio około 150 sekund przed orgazmem. Może trwać od kilku godzin do kilku dni.
Podczas orgazmu nagle przybiera na sile („ma charakter eksplodujący”), staje się pulsujący i jest nie do zniesienia. To ból orgazmiczny. Trwa kilka minut lub godzin do dwóch dni. Może obejmować okolice czoła lub będzie „rozlany” na całą głowę. Czasem mogą mu towarzyszyć inne objawy, jak nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło lub dźwięk.
Ból może występować rzutami lub być przewlekły. Gdy wystąpił pierwszy raz, szczególnie ważne jest przeprowadzenie diagnostyki różnicowej. Bowiem ból ten jest bardzo podobny do występującego w krwotoku podpajęczynówkowym, udarze niedokrwiennym, udarze żylnym, malformacjach naczyniowych i rozwarstwieniu tętniaka mózgu. Warto wiedzieć, że ból związany z aktywnością seksualną często współwystępuje u osób mających migreny i wysiłkowe bóle głowy. Zaleca się wykonanie badań neuroobrazowych, aby wykluczyć wady naczyniowe i strukturalne mózgu.
Do czynników ryzyka wystąpienia koitalnych bólów głowy zaliczamy:
- nadciśnienie tętnicze,
- chorobę tętnic obwodowych,
- otyłość i brak kondycji fizycznej,
- stres psychospołeczny, nadmiar codziennego stresu, zmęczenie,
- migrenę, wysiłkowy ból głowy, bóle głowy w rodzinie,
- pozycję klęczącą podczas stosunku,
- częste stosunki seksualne następujące tuż po sobie.
Leczenie koitalnych bólów głowy
Koitalne bóle głowy często ustępują samoistnie. Zapobiegawczo, może być wdrożona edukacja seksualna i zostać zaproponowana zmiana stylu życia, a także farmakoterapia (indometacyna lub naratryptan – przed planowaną aktywnością seksualną; propranolol, bisoprolol, metoprolol, diltiazem, indometacyna – jeśli mimo leczenia dolegliwości nadal się utrzymują). Poprawę może również przynieść ostrzykiwanie nerwu potylicznego większego środkami znieczulającymi i sterydem.
Pacjentom zaleca się zredukowanie liczby stresujących chwil w życiu, jak również zmniejszenie liczby odbywanych stosunków seksualnych, a ponad to: zmniejszenie masy ciała, rzetelne leczenie chorób podstawowych, kontrolę ciśnienia tętniczego, relaksację, czy wreszcie utrzymywanie głowy podczas stosunku niżej niż tułowia, z ograniczeniem ruchów kończyn dolnych.
Na podstawie:
- Leśnicka A. K. Bóle głowy związane z aktywnością seksualną. Polski Przegląd Neurologiczny 2013; 9 (2): 63–68.
- Bordini C.A., Valade D. Headache associated with sexual activity. W: Martelletti P., Steiner T.J. (red.). Handbook of headache. Springer, Milan 2011: 387–393.
- Evers S., Schmidt O., Frese A., Husstedt I.-W., Ringelstein E.B. The cerebral hemodynamics of headache associated with sexual activity. Pain 2003; 102: 73–78.
- Frese A., Rahmann A., Gregor N., Biehl K., Husstedt I.W., Evers S. Headache associated with sexual activity: prognosis and treatment options. Cephalalgia 2007; 27: 1265–1270.
