Encefalopatia bokserska (łac. encephalopatia pugilistica, dementia pugilistic, ang. traumatic boxer’s encephalopathy, boxer's dementia) to rodzaj encefalopatii urazowej, który pojawia się najczęściej u osób uprawiających sporty kontaktowe, szczególnie u bokserów. Zwykle rozwija się kilkanaście lat po rozpoczęciu treningów i walk bokserskich. Jej przyczyną są wielokrotne urazy głowy, doprowadzające do zaników mózgu.
Objawy encefalopatii bokserskiej
Encefalopatia urazowa u bokserów może przebiegać etapami. Na początku obserwuje się zaburzenia równowagi emocjonalnej, drażliwość, huśtawki nastrojów, od euforii po spadek formy, depresję i apatię. Mogą występować napady agresji oraz słowotok. Pojawiają się drżenia zamiarowe po stronie niedominującej, dyzartria oraz łagodne zaburzenia koordynacji.
Następnie ujawniają się dolegliwości przypominające chorobę Parkinsona, pod postacią sztywności mięśniowej i bradykinezji. Ponadto dołączają się zaburzenia pamięci, trudności ze skupieniem uwagi, roztargnienie i spowolnienie procesów myślowych. Mogą też wystąpić zespoły paranoiczne (chorobliwa podejrzliwość, urojenia, teorie spiskowe).
Zaawansowane stadium encefalopatii bokserskiej to tzw. otępienie bokserskie. Cechą charakterystyczną tego rodzaju zaburzenia są: spowolnienie myślenia, mowy, progresja objawów parkinsonizmu, trudności z wykonywaniem prostych, codziennych czynności, zaburzenia koordynacji ruchowej, zaburzenia snu oraz świadomości. Może pojawić się amnezja (z powodu dysfunkcji płata czołowego), a także napady padaczkowe z towarzyszącymi silnymi bólami głowy.
W zależności od rozmieszczenia i wielkości uszkodzeń mózgu pojawiają się np. zmiany osobowości i charakteropatie, zespół czołowy, odhamowanie popędów (żarłoczność, nadmierne zainteresowanie seksem, bezkrytycyzm) towarzyszące zmianom w płacie czołowym. W przypadku uszkodzenia kory płatów czołowych od strony sklepistości występuje zespół apatyczno-abuliczny. Pacjenci mają trudności z myśleniem abstrakcyjnym i logicznym. Nie potrafią zorganizować sobie czasu wolnego, są bezczynni, zaspokajają jedynie podstawowe potrzeby. W przypadku uszkodzenia płatów skroniowych stwierdza się afazje, napady padaczkowe i zaburzenia psychiczne (zespół skroniowy). Ponadto pacjent ma trudności z rozpoznaniem bliskich osób, z nawiązywaniem i utrzymywaniem kontaktów uczuciowych, cierpi z powodu hiperseksualizmu, bezmyślnie podejmuje działania, jest zobojętniały.
Objawy demencyjne pogłębiają się powoli. Czasem dochodzi do wystąpienia zespołu amnestycznego Korsakowa. Luki pamięciowe wypełniają wówczas konfabulacje.
Diagnostyka encefalopatii bokserskiej
Aby zdiagnozować pourazową encefalopatię bokserską pacjent powinien być skonsultowany przez lekarza neurologa. Wykonywane są badania mające na celu stwierdzić uszkodzenia nerwów czaszkowych, elektroencefalogram oraz badania neuroobrazowe jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny głowy. W badaniach obrazowych uwidaczniają się zaniki korowe i podkorowe. Uzupełnieniem diagnostyki są testy psychologiczne.
Możliwości leczenia
Encefalopatia bokserska jest niewyleczalna. Podobnie jak w przypadku innych schorzeń neurodegeneracyjnych, wykorzystywane są leki stosowane w chorobie Alzheimera czy Parkinsona. Wspomagająco zalecana jest terapia zajęciowa, psychoterapia i rehabilitacja ruchowa.
W przypadku encefalopatii bokserskiej najistotniejsza jest profilaktyka, czyli ochrona głowy przed powtarzającymi się urazami.
Na podstawie:
1.Cerebrastenia pourazowa i encefalopatia pourazowa – trudności opiniodawcze. Kwartalnik medycyny sądowej i kryminologii. Organ Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii, 2010, tom 60, nr 2-3
2.Sports Med. 2007;37(6):467-76.
