Według amerykańskich neuropsychologów symulowanie objawów jest dość częste. Przy opiniowaniu cywilnych pozwów sądowych szacują oni rozpowszechnienie tego zjawiska na prawie jedną trzecią wszystkich spraw. Poza kontekstem sądowym zdarza się to w prawie co dziesiątym przypadku.

Do sprawdzenia, czy ktoś umyślnie stara się pogorszyć swoje wyniki badań w celu uzyskania dodatkowych korzyści, używa się testów wymuszonego wyboru – na przykład zadania dotyczącego rozpoznawania prostego materiału pamięciowego. Jak to wygląda? Pokazujemy komuś serię obrazków codziennych przedmiotów, a następnie prezentujemy pary obrazków, z których należy rozpoznać ten, który był wcześniej prezentowany. Z takim pozornie trudnym zadaniem są w stanie poradzić sobie osoby z uszkodzeniami mózgu, a z kolei słabe wykonanie testu, szczególnie poniżej poziomu losowego, może wskazywać na próbę intencjonalnego pogorszenia swojego wyniku.
 
Okazuje się jednak, że prawie co czwarta osoba z urazowym uszkodzeniem mózgu nie przechodzi tego testu – czyli uzyskuje wyniki tak niskie, że mogą one wskazywać na próby symulacji. Jest to związane z emocjonalnym dystresem, obniżonymi zdolnościami pamięci werbalnej (w innym typie zadania), wiekiem i rozległością uszkodzenia mózgu. Stąd pomysł, żeby pogłębić rozumienie opisywanego zjawiska i odwołać się do bardziej obiektywnych miar. Na scenę wkracza rezonans magnetyczny.
 
W opisywanym badaniu wzięły udział 22 osoby różnej płci i pochodzące z różnych grup etnicznych. Proszono je o wykonanie opisywanego wyżej zadania pamięciowego dwukrotnie: „jak najlepiej” i „tak jakby mieli uraz głowy i trudności z pamięcią”. Oczywiście w pierwszym warunku uzyskiwali oni istotnie wyższe wyniki, prawie 49 poprawnych odpowiedzi na 50 możliwych w porównaniu do 18 w warunku z udawaniem, i wykazywali się krótszym czasem reakcji. Dane z badania funkcjonalnym rezonansem magnetycznym wykazały większą aktywację przyśrodkowej i górnej części płata czołowego prawej półkuli przy warunku z symulowaniem.
 
Regiony, w których wykazano aktywację są związane z podejmowaniem decyzji, monitorowaniem błędów i przetwarzaniem języka. Autorzy badania stwierdzają, że próby symulacji mogą być związane z większą potrzebą monitorowania swoich funkcji poznawczych, ze względu na konieczność znalezienia prawidłowej odpowiedzi, wyhamowania reakcji udzielenia jej i udzielenie odpowiedzi nieprawidłowej, co wiąże się z większym wysiłkiem poznawczym – i stąd zwiększony poziom aktywności opisywanych struktur mózgu.
 
Oczywiście nie można uogólniać tych wyników na sytuacje badania sądowego. Należy pamiętać, że gdy badani aktywnie podejmują próby „przeciwdziałania” badaniu w fMRI, na przykład przerzucają uwagę, oddychają w sposób tworzący artefakty lub poruszają głową, to trafność takiego badania znacząco spada. Poza tym, w opisywanej metodzie brali udział ludzie zdrowi, których wyników nie da się przełożyć na wykonanie osób z uszkodzeniem mózgu. Szczególnie, że wyniki w warunku z symulowaniem były bardzo niskie, co w sytuacji „prawdziwego” badania równałoby się bardzo jawnemu symulowaniu. Warto też zwrócić uwagę na to, że badanie pozbawione było ekologicznej trafności. Przykładowo – brakowało wynagrodzenia pieniężnego za „skuteczne symulowanie”, które mogłoby stwarzać warunki choć trochę odpowiadające próbom wyłudzenia odszkodowania.
 
Mimo wszystko opisywane badanie jest obecnie największą replikacją dotyczącą symulowania osób zdrowych. Ukazuje znaczenie sieci czołowych, szczególnie przyśrodkowej i górnej części płatów czołowych w tym procesie i wytycza przyszłe kierunki badań nad mózgowymi korelatami „udawanych” deficytów pamięci.
 

Bibliografia
 
Kosheleva, E., Spadoni, A. D., Strigo, I. A., Buchsbaum, M. S., & Simmons, A. N. (2016). Faking Bad: The Neural Correlates of Feigning Memory Impairment. Neuropsychology 30(3):377-384.