Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia padaczka (łac. epilepsia, ang. epilepsy) to przewlekłe, związane z różnymi przyczynami zaburzenia czynności mózgu, które cechują się nawracającymi napadami. Mogą to być napady drgawkowe lub niedrgawkowe. Objawy padaczki wynikają z nieprawidłowych wyładowań bioelektrycznych w obrębie mózgu. Miejsce, w którym powstają wspomniane wyładowania określa się mianem ogniska padaczkowego. Wbrew obiegowej opinii padaczka nie jest chorobą psychiczną. Jednakże ciężkość napadów może doprowadzić do różnego stopnia deficytów intelektualnych.
 
Statystyka padaczek
 
Szacuje się, że w Polsce z padaczką żyje blisko 400 tysięcy osób, co stanowi około 1% populacji Polaków. Rocznie diagnozuje się padaczkę u 50-70 osób na 100 000. Padaczka jest najczęstszą chorobą neurologiczną wieku dziecięcego. Około 75% rozpoznań przypada na okres od 0 do 19 roku życia.
 
Przyczyny pojawienia się padaczki
 
Biorąc pod  uwagę okres wystąpienia objawów padaczkowych, przyczyny padaczki można przedstawić następująco:
 
Okres dziecięcy:

• niedotlenienie okołoporodowe i mózgowe porażenie dziecięce,
• wrodzone zaburzenia metabolizmu,
• choroby genetyczne,
• urazy głowy,
• neuroinfekcje,
• hipoglikemia.

 
Okres dorosłości:

• urazy mózgu,
• wolno narastające guzy ośrodkowego układu nerwowego,
• stwardnienie rozsiane,
• stwardnienie hipokampa,
• malformacje naczyniowe.

 
Wiek geriatryczny:

• udary mózgu,
• guzy mózgu,
• urazy głowy,
• otępienia.

 
Inne:

• neurocysticerkoza, spowodowana inwazją tasiemcem uzbrojonym.

 
Objawy padaczki
 
Są bardzo różnorodne. Padaczka może objawiać się w napadach nieświadomości, co jest widoczne jako chwilowe przerwanie podjętej aktywności, osłupienie, wpatrzenie w jeden punkt, znieruchomienie, zacięcie, zawieszenie, które ustępuje po kilkunastu sekundach. W niektórych przypadkach dodatkowo obserwowane są ruchy powiek i drżenia ust.
Innym objawem padaczki mogą być spadki napięcia mięśniowego. Wówczas widocznym objawem staną się upadki i drobne urazy. Upadki w tej sytuacji nie mają przyczyny w ukształtowaniu terenu i barierach architektonicznych.
Wreszcie padaczka może wyglądać bardzo spektakularnie, z wyraźnym zaznaczeniem fazy tonicznej i klonicznej. Fazę toniczną charakteryzuje silny skurcz mięśni całego ciała. Jest on tak silny, że powoduje wypchnięcie z klatki piersiowej powietrza, jakie znajduje się w płucach. Jest to zjawisko słyszalne jako głośne westchnienie, ponieważ powietrze zostaje wypchnięte przez skurczone struny głosowe. Pojawia się szczękościsk i ślinotok. Może dojść do podgryzienia języka i bezwiednego oddania moczu. Z powodu skurczu wszystkich mięśni chory popada w bezdech. Jego usta i twarz mogą ulec zasinieniu.
Po fazie tonicznej następuje faza kloniczna, widoczna w drżeniach całego ciała. Po całym napadzie osoba zapada w sen regeneracyjny. Może on trwać nawet kilka godzin. Jest bardzo głęboki i nie należy wybudzać z niego osoby po napadzie. Po napadzie osoba chora może być splątana. Na ogół cały okres okołonapadowy objęty jest amnezją.
Inne objawy fizyczne padaczek to np. niemożność podjęcia jakiegokolwiek ruchu, zaburzenia widzenia, dziwne wrażenia węchowe i doznania smakowe, drganie jednej kończyny lub pstrykanie palcami, cmokanie, wydawanie dźwięków i zrywania mięśniowe.
 
Klasyfikacja padaczek
 

1. Napady uogólnione (obejmujące całe ciało lub jakiś obszar ciała, przebiegają z utratą świadomości, nie obserwuje się aury)

2. Toniczno-kloniczne (napady dwufazowe: silny skurcz i następnie drgawki)

3. Nieświadomości:
   • typowe (znieruchomienie, wpatrzenie w jeden punkt i powrót do przerwanej czynności, są krótkotrwałe)
   • atypowe (do napadu nieświadomości dołącza się mruganie powiekami, drżenia ust, zmiany napięcia mięśniowego, trwają dłużej)
   • nieświadomości ze szczególnymi cechami:
     • nieświadomości z miokloniami
     • mioklonie powiek

4. Miokloniczne (skurcze mięśni szyi, tułowia i kończyn, dostrzegalne jako drgawki; trwają krótko):
   • miokloniczne
   • miokloniczne atoniczne
   • miokloniczne toniczne

5. Kloniczne (z drgawkami całego ciała)

6. Toniczne (wzrost napięcia mięśniowego i nagły, silny skurcz symetrycznych grup mięśniowych; pojawiają się zwykle przed zaśnięciem lub po obudzeniu)

7. Atoniczne (spadek napięcia mięśniowego skutkujący upadkami i urazami, są krótkotrwałe; upadek może być objawem)

8. Ogniskowe (ogniska padaczkowe zlokalizowane w jednej półkuli lub jednej części półkuli; podczas napadu uogólnione skurcze mięśniowe, może dojść do zaburzeń świadomości, często wstępuje aura przednapadowa)

9. Inne

 
Czynniki wywołujące napad padaczkowy
Istnieje wiele czynników indukujących napady padaczkowe. Zaliczamy do nich:

• podwyższoną temperaturę i gorączkę, infekcje,
• gorącą kąpiel,
• stres, zmęczenie, brak snu,
• hipoglikemię,
• urazy głowy i choroby ośrodkowego układu nerwowego,
• spożywanie alkoholu,
• padaczki fotogenne: oglądanie telewizji przy zgaszonym świetle, migające światło (np. dyskotekowe, choinkowe), obserwowanie fal wody oświetlonych przez słońce, prześwitów słońca między drzewami, odbłysków lusterek, szkiełek, cekinów, czytanie książki,
• padaczka audiogenna (huk, piski, a także słuchanie radia, dzwonków, telefonu, odgłosów syren alarmowych i pojazdów uprzywilejowanych)
• padaczka z zaskoczenia (nagłe bodźce wzrokowe, słuchowe i zmiany ciała).

Rozpoznanie padaczki
 
Diagnozowanie padaczki polega na zebraniu szczegółowego wywiadu od chorego, jego rodziny i świadków napadów padaczkowych (ważne jest dokładne opisanie przebiegu napadu). Wystąpienie jednego napadu drgawkowego nie obliguje do postawienia diagnozy. Padaczka to tendencja do nawracających napadów w niedługim czasie. Wywiad powinien obejmować okres ciąży, okołoporodowy i historię urazów.
Wykonywane są badania obrazowe głowy w celu uwidocznienia zmian strukturalnych mózgu (rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa głowy) oraz laboratoryjne krwi (m.in. morfologia, poziom glukozy, elektrolitów). Diagnostyka padaczki musi obejmować także wykonanie badania elektroencefalograficznego (EEG), które dostarcza informacji na temat bioelektrycznego funkcjonowania mózgu.Oprócz tego zalecana jest również konsultacja psychologiczna.