Muzyka jest mniej lub bardziej obecna w życiu każdego człowieka i pełni różne funkcje - od zabijania czasu do zmiany nastroju. Być może nawet teraz czegoś słuchasz, żeby uprzyjemnić sobie dzień.
Zagadnieniem, które od wielu lat interesuje badaczy są różnice anatomiczne i funkcjonalne między mózgami muzyków i nie-muzyków. Czy rzeczywiście intensywny trening umiejętności muzycznych może wpływać na strukturę mózgu? Przekonajmy się.
 

Czy mózgi muzyków i nie-muzyków rzeczywiście się różnią?

Naukowcy najczęściej skupiają się na wpływie treningu umiejętności muzycznych na struktury mózgowe i funkcje poznawcze u muzyków, ale Samson i Omigie wskazują, że te zmiany strukturalne mogą oddziaływać również na funkcje poznawcze niezwiązane z muzyką. Jedno z pierwszych badań dotyczących tego zagadnienia pokazało istotne różnice między objętością niektórych części mózgu muzyków i nie-muzyków. Okazało się, że wraz ze wzmożeniem ruchów palcami lewej ręki wśród muzyków smyczkowych obszary korowe odpowiedzialne za ich reprezentacje w mózgu były znacznie większe niż w grupie kontrolnej (Elbert, Pantev, Wienbruch, Rockstroh i Taub, 1995).
Inne eksperymenty wykazywały większą objętość istoty szarej w przednio-przyśrodkowej części zakrętu Heschla u muzyków. Badania Gaser i Schlaug (2003) mające na celu potwierdzenie tego wyniku przy okazji dowiodły, że pierwszorzędowa kora ruchowa, kora przedruchowa i móżdżek są większe u muzyków niż u nie-muzyków lub muzyków-amatorów.

Czy muzycy lepiej "znoszą" uszkodzenia mózgu?

Przegląd listy pacjentów-muzyków z urazami mózgu pozwala zobaczyć, że uszkodzenia niektórych struktur mogą powodować specyficzne problemy poznawcze. I tak np. uszkodzenie lewego zakrętu i płata ciemieniowego u 48-letniego piosenkarza spowodowały zaburzenia rytmu i mowy. Defekty innych regionów mózgu, jak np. wzgórza, tylnego rogu bocznej komory, ciała modzelowatego czy części podkorowych wśród kompozytorów, gitarzystów, piosenkarzy i innych profesjonalnych muzyków niekiedy skutkowały zaburzeniami pisania i czytania muzyki oraz śpiewu. Przy czym zaburzenia te często szły w parze z zakłóceniami mowy (w tym afazjami).

Niemniej jednak znakomita część pacjentów zachowała funkcje poznawcze związane ze zdolnościami muzycznymi pomimo poważnych urazów mózgu. Taki efekt może wynikać z faktu, że intensywny trening oraz wiek, w którym rozpoczęli naukę w pewien sposób uchroniły ich przed utratą tych zdolności. Ponadto widoczne jest, że u pacjentów, u których nie ucierpiały funkcje związane z muzyką, dodatkowo zachowane zostały ogólne funkcje mowy. Możliwe zatem, że trening muzyczny przynosi korzyści również w przypadku "powszechnych" procesów poznawczych.

Na razie wciąż mamy zbyt mało danych, żeby móc ze stuprocentową pewnością mówić o konkretnych korzyściach płynących z ćwiczenia umiejętności muzycznych. Jednak statystyki i przegląd poszczególnych przypadków pozwalają przypuszczać, że tego typu trening ma pewne "ochronne" właściwości dla ludzkiego mózgu, a zwłaszcza funkcji poznawczych. Ponadto szereg kolejnych badań sugeruje, że nie tylko mózgi muzyków a artystów w ogóle wykazują różnice w stosunku do mózgów nie-artystów. Według naukowców ten efekt wiąże się przede wszystkim z objętością korowych struktur służących reprezentacji.

Literatura:

• Omigie, D., Samson, S. (2014). A protective effect of musical expertise on cognitive outcome following brain damage?. Neuropsychological Review, 24, 445-460.
• Elbert, T., Pantev, C., Wienbruch, C., Rockstroh, B., & Taub, E. (1995). Increased cortical representation of the fingers of the left hand in string players. Science, 270, 305–307.
• Gaser, C., & Schlaug, G. (2003). Gray matter differences between musicians and nonmusicians. Annals of the New York Academy of Sciences, 999, 514–517.