Chociaż jakość życia seksualnego jest istotnym aspektem funkcjonowania większości ludzi i może być ona zaburzona podczas przebiegu stwardnienia rozsianego, to osoby z tą chorobą nie zawsze chcą rozmawiać na ten temat ze swoim lekarzem. Problemy w funkcjonowaniu seksualnym są częstym, choć pomijanym w terapii, symptomem, którego osoby ze stwardnieniem rozsianym mogą doświadczać częściej niż w przypadku innych chorób neurologicznych. Są one kilkakrotnie częstsze niż w populacji ogólnej (Zorzon i wsp., 1999; Rees i wsp., 2007; za Darija  i wsp., 2015). Nie znaczy to, że każda osoba z SM doświadcza takich problemów.

Układy nerwowy, naczyniowy i hormonalny razem z aspektami psychospołecznymi mają istotny wpływ na funkcjonowanie seksualne każdej osoby. Stwardnienie rozsiane może zmienić seksualność i intymność osoby z tą chorobą bezpośrednio i pośrednio. Bezpośrednio - lezje  demielinizacyjne w centralnym układzie nerwowym wpływają na responsywność seksualną (Tzortzis i wsp., 2008, za: Darija  i wsp., 2015). Pośredni wpływ stwardnienia rozsianego nie jest powiązany ściśle z neurologią choroby, a obejmuje symptomy zmęczenia, bólu, osłabienia mięśni, drżenie i problemy w poruszaniu, spastyczność, problemy z układem moczowym oraz skutki uboczne leczenia (Koch i wsp, 2009; za Darija  i wsp., 2015) Trzeciorzędne problemy w funkcjonowaniu seksualnym wynikają z psychospołecznych i kulturowych aspektów choroby, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie osoby w tej sferze równie istotny jak problemy natury medycznej (Zemishlany & Weizman, 2008; Marrie i wsp., 2009; za Darija  i wsp., 2015).

W badaniu mającym na celu ocenę zmian zachodzących w życiu seksualnym osób ze stwardnieniem rozsianym wzięło udział 96 osób. Badanie obejmowało wywiady na trzech etapach – początkowym, po 3 oraz 6 latach. Miało to pomóc w identyfikacji czynników mających wpływ na zachodzące zmiany.

Kryteria, które uniemożliwiały wzięcie udziału w badaniu, obejmowały nawrót choroby w ciągu ostatniego miesiąca, inne przewlekłe lub psychiatryczne zaburzenia, trwającą terapię antydepresantami (które mogą istotnie zmienić funkcjonowanie seksualne) lub kortykosteroidami w ciągu ostatnich 4 tygodni. Żadna z osób włączonych do badania nie otrzymywała immunomodulatorów (leków zmieniających odpowiedź odpornościową organizmu) w początkowej fazie, a później liczba osób, które zaczęły je przyjmować wynosiła mniej niż 10%. Do badania były włączone osoby o różnych orientacjach seksualnych.

Oprócz wywiadu dotyczącego funkcjonowania seksualnego podczas wszystkich trzech etapów były także oceniane inne zaburzenia i symptomy. Zaburzenia neurologiczne były oceniane przy pomocy Rozszerzonej Skali Kurtzkego (EDSS), symptomy zmęczenia przy użyciu Skali Ciężkości Zmęczenia (FSS), a depresji Skalą Depresji Hamiltona (HDRS)

Wywiad składał się ze zróżnicowanych pytań o społecznie uwarunkowane oraz medyczne aspekty funkcjonowania seksualnego, chęć rozmowy o seksualności z lekarzem, przyjacielem lub partnerem, o symptomy dysfunkcji, takie jak zaburzenia erekcji, przedwczesny wytrysk, zaburzenia szczytowania, obniżone libido lub problemy w nawilżeniu pochwy. Badani wypełniali także Skalę Funkcjonowania Seksualnego Szasza (Zorzon i wsp., 2001; za Darija  i wsp., 2015)

Wyniki wszystkich trzech etapów badania pokazały, iż częstość kontaktów seksualnych spada zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn (początkowa częstość nie różniła się między płciami). Najczęstszym problemem było obniżone libido. Po 3 i 6 latach rożne dysfunkcje seksualne były coraz częściej zgłaszane, ale dopiero po 6 latach zaburzenia erekcji, brak ejakulacji, obniżone libido i u kobiet problemy z osiąganiem orgazmów osiągnęły istotność statystyczną.  

Wraz ze wyższym wynikiem na skali Kurtzkego ryzyko pogorszenia funkcjonowania seksualnego mirzonego na Skali Szasza również wzrastało - nawet 4 krotnie podczas całego badania. Jeśli chodzi o wynik HDRS oraz FSS, to wyższy wynik także powodował podwyższone ryzyko pogorszenia dysfunkcji seksualnych. Oznacza to, że zmęczenie i obniżenie nastroju istotnie pogarszały jakość życia seksualnego.

Nie wykazano różnic w dysfunkcjach seksualnych pomiędzy kobietami a mężczyznami na żadnym z etapów badania. Chęć badanych do rozmowy na temat ich problemów seksualnych z lekarzem lub przyjacielem nie zmieniła się w ciągu badania, ale skłonność do rozmowy z partnerem lub partnerką wzrosła w porównaniu pierwszego etapu z badaniem po 6 latach u obu płci.

Ze względu na to, jak złożona jest ludzka seksualność i jak wiele czynników może mieć wpływ na zadowolenie z życia seksualnego i na ewentualne występowanie dysfunkcji seksualnych istotne jest, aby lekarze umiejętnie podchodzili do rozmowy z pacjentami nie tylko ze stwardnieniem rozsianym. Nieśmiałość i zawstydzenie obu stron mają swoje konsekwencje w pomijaniu tematu zdrowia seksualnego w gabinetach lekarskich, chociaż to, jak pacjent czuje się w tej sferze i jakich trudności doświadcza, może dostarczyć wiele informacji na temat jego ogólnego stanu zdrowia i stadium choroby.

Bibliografia:

Darija, K. T., Tatjana, P., Goran, T., Nebojsa, S., Irena, D., Sarlota, M., & Jelena, D. (2015). Sexual dysfunction in multiple sclerosis: A 6-year follow-up study. Journal of the neurological sciences, 358(1), 317-323.