Częstość występowania choroby wzrasta wraz z szerokością geograficzną – ryzyko jest więc większe im dalej jesteśmy na północ i południe od równika. Co więcej, osoby migrujące do terenów bliższych równikowi zachowują charakterystyczne dla rodzimej strefy geograficznej ryzyko zachorowalności na SM, jeżeli migracja wystąpiła po 15 roku życia. Jest to ważny dowód na to, że czynniki środowiskowe obecne w dzieciństwie i okresie dojrzewania wpływają na ryzyko zachorowania na SM. Również czynniki związane ze stylem życia (takie jak palenie i otyłość) były powiązane z wyższym ryzykiem rozwoju SM, podczas gdy alkohol był związany ze zmniejszonym ryzykiem, ale nie we wszystkich badaniach. Badania na temat sytuacji socjoekonomicznej rodziców, a także stresujących wydarzeń życiowych w czasie dzieciństwa są rozbieżne. Dodatkowo nie wszystkie badanie opierały się na prospektywnych danych.
Badanie kohortowe (badanie prospektywne) to badanie obserwacyjne, w którym oceniane jest prospektywnie wystąpienie interesujących nas zjawisk w grupach (kohortach) osób narażonych i nienarażonych na dany czynnik. Warunkiem koniecznym jest niewystępowanie tego zjawiska na początku obserwacji. Mówiąc prościej, badanie takie dotyczy przyszłości i polega na badaniu efektu jakiegoś wydarzenia pod względem występowania stanu końcowego. Właśnie takie badanie zostało przeprowadzone w Szwecji – stanem końcowym było tutaj wystąpienie SM, a czynnikami ryzyka warunki życia w dzieciństwie i cechy jednostki w okresie dojrzewania, takie jak: sprawność fizyczna, funkcjonowanie poznawcze i odporność na stres (rezyliencja).
Badanie zostało przeprowadzone na grupie mężczyzn mieszkających w Szwecji, urodzonych między 1952 a 1956 rokiem (N=628 – osoby z SM, 6187 – grupa kontrolna, osoby zdrowe). Związek między ryzykiem zachorowalności na SM a czynnikami ryzyka został obliczony przy użyciu warunkowej regresji logistycznej.
Okazało się, że mężczyźni chorzy na SM rzadziej pochodzili z zatłoczonych domów (mniej niż dwie osoby w pokoju – okres między 4 a 8 rokiem życia) (iloraz szans – OR=0,67, p=0,023). W okresie dojrzewania cechowali się mniejszą sprawnością fizyczną – jest to niewielka różnica, aczkolwiek istotna statystycznie (OR=0,94, p=0,026). Również wysokość okazała się istotna – mężczyźni, którzy w późniejszych latach zachorowali na SM, byli w wieku 18 lat średnio nieco wyżsi, niż ci, którzy nie zachorowali. Różnice w zakresie funkcjonowania poznawczego i odporności na stres nie były istotne statystycznie pomiędzy grupami. Dodatkowo zawód rodziców a także BMI (body mass index) w okresie dojrzewania nie były powiązane z ryzykiem zachorowania na SM.
Wnioski? Autorzy wysuwają hipotezę, że dzieci wychowujące się z większą liczbą osób mają większą styczność z różnymi mikroorganizmami, dzięki czemu system immunologiczny jest lepiej wykształcony. Osoby takie rzadziej chorują na SM w dalszych etapach życia. Kolejnym odkryciem jest fakt, że mężczyźni o lepszej sprawności fizycznej rzadziej chorują na SM – widać tutaj pozytywny wpływ ćwiczeń fizycznych na wydolność organizmu. Autorzy dopuszczają, że niższa sprawność mogła być objawem prodromalnym SM. Przychylają się jednak do hipotezy mówiącej o ochronnej roli wysiłku fizycznego. Ciekawym wynikiem jest również to, że funkcjonowanie poznawcze, a także odporność na stres nie są powiązane ze zwiększonym ryzykiem zachorowalności na SM.
Źródło: Gunnarsson, M., Udumyan, R., Bahmanyar, S., Nilsagard, Y., Montgomery, S. (2015) Characteristics in childhood and adolescence associated with future multiple sclerosis risk in men: cohort study. European Journal of Neurology, 22, 1131–1137.
|
|
|
|
|
|
