Noradrenalina (NA; inaczej norepinefryna, NE) należy do grupy amin katecholowych. Podobnie jak w przypadku innego przekaźnika z tej grupy – dopaminy, jej prekursorem jest tyrozyna, jednak jej szlak syntezy jest wzbogacony o enzym β-hydroksylazę dopaminową, która katalizuje ostatni etap powstawania noradrenaliny.

Noradrenalina jest uwalniana w odpowiedzi na stres, co sugeruje istnienie szybkich dróg uwalniania w odpowiedzi na pobudzenie nerwowe. I rzeczywiście tak jest – NA jest magazynowana w wolnej formie w pęcherzykach ziarnistych w pozazwojowych zakończeniach nerwowych z których jest uwalniana praktycznie natychmiastowo, oraz w większych pęcherzykach w połączeniu z różnymi związkami stabilizującymi, takimi jak chromogranina A (jest to swojego rodzaju magazyn tego neurostymulatora). Uwolniona NA działa w przestrzeni synaptycznej łącząc się z receptorami adrenergicznymi typu α i β1 (na które działa też adrenalina), zmieniając ich konformację i uruchamiając kaskadę enzymów poprzez aktywację białka G, tym samym doprowadzając do głębokiej rearanżacji na poziomie molekularnym w komórce na którą działa. W ten sposób NA pełni rolę we wzbudzaniu, przyśpieszaniu, przetwarzaniu, pamięci, w uzależnieniach, a także regulacji pewnych funkcji autonomicznych np. temperatury wewnętrznej.

Istotną informacją jest to, że NA nie przenika bariery krew-mózg, stąd istnieją dwa jej główne źródła: w ośrodkowym układzie nerwowym jest to miejsce sinawe pnia mózgu, zaś na obwodzie część rdzeniowa nadnerczy.

Działanie na obwodzie

Wyrzut NA z nadnerczy następuje w wyniku aktywacji osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA, hypothalamic–pituitary–adrenal) pod wpływem stresu, skąd dostaje się do krwi; wydzielana jest także w jelitowym układzie nerwowym koordynując ruch i czynność wydzielniczą jelit. Wraz z adrenaliną (i nieco słabiej niż ona) działa w układzie uciekaj-albo-walcz, przygotowując organizm do dużego wysiłku energetycznego (m.in. zwiększając ciśnienie tętnicze, uwalniając glukozę z rezerw energetycznych, rozszerzając mięśnie oskrzeli, rozszerzając źrenice, zwiększając opór obwodowy poprzez gorsze ukrwienie narządów wewnętrznych jak nerki, wątroba, a w efekcie - wprowadzając w stan czuwania).

Działanie w ośrodkowym układzie nerwowym

Drogi noradrenergiczne z miejsca sinawego projektują na cały mózg (m.in. do móżdżku, kory, ciała migdałowatego, hipokampu). Neurony te są mocno rozgałęzione - pojedynczy neuron posiada do ¼ miliona synaps, co pokazuje istotę i duże zapotrzebowanie na wydzielanie noradrenaliny w mózgu. NA pełni rolę w przetwarzaniu śladów pamięciowych oraz przyswajaniu informacji. Podawana w małych dawkach wraz z kortykosteronem pozytywnie wpływa na pamięć. Ostatnio jest także wykorzystywana w leczeniu stresu pourazowego (PTSD, post-traumatic stress disorder), by zniwelować skutek traumatycznych wspomnień na organizm.

Praktyka

Ilość przekaźnika w przestrzeni synaptycznej jest precyzyjnie regulowana; jego nadmiar jest usuwany albo poprzez wychwyt zwrotny, albo - podobnie jak w przypadku dopaminy (a także innej ważnej w układzie nerwowym katecholaminy – serotoniny), w wyniku inaktywacji przez enzym monoaminooksygenazę typu A (MAO-A). Mechanizm ten jest wykorzystywany przez klinicystów w terapii przeciwdepresyjnej. Istnieje szereg leków mających farmakologicznie zahamować wychwyt zwrotny NA, tym samym zwiększając stężenie tego neuroprzekaźnika w przestrzeni synaptycznej, co w obrazie klinicznym ma pomóc pacjentom w walce z lękiem, wspomnianym już PTSD, a także łagodzić występowanie epizodów depresyjnych. W leczeniu depresji są także stosowane farmaceutyki mające na celu blokowanie samego enzymu MAO, które - ze względu na uniwersalne działanie MAO typu A w stosunku do monoamin - wpływają nie tylko na stężenie NA, ale także dopaminy i serotoniny.
Długofalowe działanie noradrenaliny wiąże się jednak z agresją, pobudzeniem ruchowym i impulsywnym zachowaniem.